Sloneczniki

Maachis - wolność Indii za cenę podziału Pendżabu?

Reżyseria:    Gulzar ("Hu Tu Tu", "Achanak")
Scenariusz:  Gulzar
Obsada:       Chandrachur Singh (debiut), Tabu, Om Puri,
                   Kulbhushan Kharbanda, Raj Zutshi, Jasjit Shergill
                   (Jimmy) debiut
Muzyka:       Vishal Bharadwaj (debiut)
Nagrody:      za role (Tabu, Om Puri, Chandrachur Singh)
Premiera:    1996
Oceny:        IMDb 7.6/10 , Tamanna 7.4/10

माचिस
 

Jaswant Singh Randhava (Raj Zutshi) i Kirpal Singh zwany Pali (Chandrachur Singh)

  

przyjaźnią się ze sobą od lat. Wkrótce ich przyjaźń ma przypieczętować ślub Pali z siostrą Jaswanta Veerą (Tabu). Niestety czas, w którym przyszło im żyć nie sprzyja ślubom i marzeniom o szczęśliwej rodzinie. Pendżab jest w stanie wojny domowej.Separatystycznym dążeniom części sikhów   Golden Temple w Amritsarze - serca religii sikhów,


towarzyszy terroryzm. Premier Indii daje rozkaz zaatakowania
 

   

 które w tym czasie stało się miejscem schronienia dla terrorystów. Ceną za atak na święte miejsce sikhów jest śmierć Indiry Gandhi zabitej przez sikhijskich ochroniarzy. Odpowiedzią na mord na głowie państwa są pogromy na sikhach.

 

 W Pendżabie wzrasta terroryzm kontrolowanych przez władze centralne sikhów. Jaswant staje się jedną z ofiar.

 

Gdy aresztowany bez powodu, bity przez 2 tygodnie wraca do domu, Pali wpada w gniew.
Chce zemsty na łamiących prawo policjantach. Pomocy szuka u terrorystów pendżabskich. Z dala od Pendżabu, ukryty w Himachal Pradesh
przygotowuje broń dla terrorystów sikhijskich.


 

 Tam w HImalajach zaprzyjaźnia się z innymi terrorystami. Porusza go historia Jaimala (Jimmy Shergill).
Przystał on do terrorystów wstrząśnięty śmiercią ojca spalonego żywcem przez wzburzony tłum.

 

 Z początku zagubiony, wzbraniający się przed przemocą, Pali zmienia się. Zabija z zimną krwią jednego z oprawców przyjaciela. Ten mord zamyka mu drogę powrotu do rodziny, do przyjaciela, do czekającej na niego narzeczonej. Od terrorystów się nie odchodzi. Pokazuje to historia jednego z nich Kuldipa, który przestraszywszy się śmierci marzy o powrocie do wioski i wyjeździe do USA. Wkrótce Pali na rozkaz dowódcy (Kulbhushan Kharbanda)
i swojego duchowego przewodnika, "guru terroru" (Om Puri)
 ma wziąć udział w zamachu na polityka. Do ich górskiej kryjówki przyjeżdża przeszkolony przez terrorystów snajper. Jego widok zaskakuje Pali...

 

Tło filmu

Jeden z bohaterów, Sanatan (Om Puri) filmu żali się, że pół rodziny stracił podczas podziału Indii w 1947 roku, a druga połowę podczas operacji 1984 roku.
On też mówi, że niepodległość Indii została wywalczona za cenę krwi Pendżabu (i Bengalu), które zostały podzielone w 1947 roku . Część tych prowincji pozostała w Indii, część przyznano nowo powstałemu państwu muzułmańskiemu , Pakistanowi. Podziałowi towarzyszył exodus sikhów i hindusów uciekających z terytorium przekazywanego Pakistanowi

 

 i muzułmanów uchodzących z Indii. Podział rozpalił nienawiść między wyznawcami różnych religii, która zaowocowała we wzajemnych rzeziach. -To my Pendżabczycy daliśmy Indiom wolność, poświęcając nasz kraj, pozwalając podzielić naszą ziemię, naszą własność, zniszczyć domy i rodziny. Oni tylko podpisali dokument.- mówi Sanatan do Pali. Z żalem opowiada, że tych, którzy przyjechali do Indii, w panice opuszczając swój dotychczasowy dom na ziemi przyznanej Pakistanowi, ojczyzna nazwala uchodźcami (refugee). Ten sam bohater przewodząc terrorystom sikhijskim z goryczą atakuje polityków za to, że dzielą Indusów chcąc na podziałach zyskiwać głosy wyborców, zwiększać swoją władzę kosztem antagonizmów hindusko-muzułmańskich  w1992/1993 a hindusko-sikhijskich w 1984.

 

 On też jednak woła, że Pendżab jest częścią ciała Indii, nie do odcięcia, nie do odrzucenia. Wbrew żądaniom separatystów sikhijskich domagających się przekształcenia indyjskiego stanu Pendżabie w niezależne państwo Khalistan.
W centrum filmu znajdują się tragiczne wydarzenia w Pendżabie


 

po śmierci Indiry Gandhi, która zginęła z ręki ochroniarzy sikhów.

Po ten film sięgnęłam zachęcona przeczytanym gdzieś artykułem reklamującym  go jako film prawdziwiej odtwarzający problemy terroryzmu niż lubiany przeze mnie "Dil Se". Jeszcze w marcu 2008 opisując go na wikipedii.
I co zobaczyłam?
Historię o miłości, która zwyciężyła nawet śmierć i o terrorze jako reakcji bezsilnych i skrzywdzonych. Oglądając go miałam już za sobą lekturę "Strzały w Delhi" Domarańczyka (o zamachu na Indirę), czy książki o sikhach ("Sikhowie. Wiara i życie" W. Owen Cole i Para Singh Sambhi i "Sikhizm" Igielskiego).
Zapalne ogniska w Indiach - naksalici, Kaszmir, relacje hindusko - muzułmańskie i separatyzm pendżabski, dziś już nie tak wojujący  jak w latach 80-ch. Stosunkowo niedawno obejrzałam "Amu" - film, w którym rozbrzmiewa echo pogromu na sikhach. Po ich zamachu na Indirę Gandhi. Film, oskarżający policjantów hinduskiego pochodzenia nie broniących zabijanych sikhów, podobnie jak nie bronili oni muzułmanów w pogromach XII 1992/I 93 w Bombaju i w Gudżaracie 2004.  Ten film też pokazuje, jak przemoc policji czyni z bezsilnych i poniżonych kolejnych terrorystów.
Wg mnie film realistycznie pokazuje Pendżab lat 80-ch, czy obozy szkoleniowe pendżabskich terrorystów w górach Himachal Pradesh. Może tylko
skądinąd godne zapamiętania piosenki  i wątek miłosny, czynią historię te bardziej ludzka odbiera jej trochę z prawdziwości. Grający terrorystów aktorzy  Om Puri i Kulbhushan Kharbanda uwiarygadniają opisywaną historię.

 
W "Maachis" występuje trzech debiutantów. Jeden z nich twórca muzyki Vishal Bhardwaj przez ostatnie naście lat zdobył sławę w dwóch rolach: jako kompozytor filmowy ("Satya", "No Smoking", "Nishabd") i jako reżyser ("Omkara", "Kaminey"). Pendżabski aktor Jimmy Shergill (jeszcze wtedy Jasjit)

 zyskał popularność w takich filmach jak "A Wednesday", "Lage Raho Munna Bhai, czy "Yahaan". Chandrachura Singha widziałam potem (bez zachwytu) w głównej roli w "Josh". Tu obaj aktorzy są przekonujący w rolach młodych pendżabskich terrorystów. Z nagrodzonym za tę rolę Chandrachurem w parze występuje Tabu.
   
Czy dobrze pamiętam, e nie przekonała w tym filmie do siebie Zahry? Ja dobrze wspominam jej chmurność.  Podobnie twarz Raja Zutshi w roli katowanego przez policję przyjaciela głównego bohatera. Od tej szczerej roli wypatruję go w innych filmach, niestety wciąż w drugoplanowych rolach ("Slumdog", "Gandhi, My Father").
 Gulzarowi, któremu sławę przyniosły setki tekstów bollypiosenek, zawdzięczam zarówno takie społeczno-polityczne filmy jak "Maachis", czy "Hu Tu Tu", jak i dramaty relacji typu "Ijaazat", "Aandhi", czy "Mausam". Szkoda, że od 11 lat zamilkł jako reżyser pisząc tylko słowa piosenek.

 

 

Polecam zainteresowanym problemami Indii (także tymi szczególnie bolesnymi) , ale tym, którzy chcą powzruszać się podczas miłosnej historii z Tabu, popodziwiać obrazy ośnieżonych himalajskich gór, czy zanucić piosenkę Chappa Chappa.

 
 


Aey Hawa Ye Bata - Lata Mangeshkar

Bheje Kahaar

Chappa Chappa

Chhod Aaye Hum Wo Galiyan

Maachis Closing Theme

Maachis Opening Theme

Pani Pani Re - Lata Mangeshkar

Tum Gaye Sab Gaya - Lata Mangeshkar

Yaad Na Aaye Koi