Sloneczniki

Historia starożytnych Indii

OKRES PREHISTORYCZNY - Cywilizacja doliny Indusu


Pięć tysięcy lat? Najstarsza w świecie? Na mapie szukajcie jej w Dolinie Indusu – dziś w Pakistanie – w Gudżaracie, choć ślady jej można też znaleźć w obecnym Iranie i na granicy uzbecko-afgańskiej. Kojarzymy z nią dwa miasta–Mohendżo Daro i Harappa. Ale są i inne miasta - Mehrgarh, Amri, Kalibangan, port Lothal.Zbudowano je z cytadeli i miasta położonego u jej stóp. W Mohendżo Daro na terenie cytadeli odkryto ogromną łaźnię, a wokół niej galerię.


 

Do basenu prowadzą schody, wodę dostarczano z pobliskiej studni,ścieki zabezpieczały jej odpływ tysiące lat temu. Miasto zbudowano bardzo symetrycznie. Na piętra domów prowadziły wewnętrzne schody. Niektóre domostwa zaopatrzono we własne studnie, inne korzystały z publicznych. Posiadały one łazienki z odpływami do ścieków w ulicznych rynsztokach.

Ciekawostka – wśród budynków nie ma pałaców i świątyń. Za to odkryto wiele pieczęci, na których można zobaczyć do dziś pozostające tajemnicą pismo. I rysunki.Mężczyzny nazwanego kapłanem-królem,


  

varalaaru.com


innego w pozycji jogina.Wokół niego zwierzęta. Pan zwierząt. Pra-Śiwa?  Odnalezione przedmioty mają przede wszystkim charakter użytkowy. Zaciekawiają figurki z terakoty – kobiety w trakcie porodu, tysiące byków zaprzężonych w woły,takich, jakie widzi się nadal na drogach Indii. Ale i broń z metalu. Brzytwa. I z brązu figurka tancerki –prostytutki świątynnej?

Kultura Mohedżo Daro i Harappa upadła ok. tysiąc osiemset roku p.n.e. Czy widzicie figurki trącane kopytami koni najeźdźców, Ariów z północnego zachodu?


Ekspansja Ariów – okres wedyjski


O życiu Ariów opowiada nam najstarszy utwór literatury indyjskiej święte księgi wedyjskie – Rygweda, z drugiej połowy drugiego tysiąclecia. Koczownicy, żyjący z hodowli bydła najechali na Indie ok. dwa tysiące p.n.e. Z Wed wiemy, Że na początku zamieszkiwali jedynie teren między rzekami Jamuna, Satledż i Saraswati. O Gangesie wspomina  się w nich zaledwie raz. Wrogami nazywa się ciemnoskórych Dasów- tzn niewolników –utożsamianych dziś z Drawidami z południa. Na system rządów Ariów składał się zatwierdzany przez dwie rady król – radża. Towarzyszył mu generał i kapłan – purohita zapewniający ofiarami szczęście ludu. W okresie wedyjskim dokonał się  - w rezultacie zetknięcia się Ariów z ludami tubylczymi Indii - podział społeczeństwa na grupy – warny – od słowa kolor:  bramini/ kapłani, kszatrijowie/ wojownicy, wajśjowie/ chłopi, siudrowie/ słudzy. Wśród Ariów panował patriarchat z monogamicznym i nierozerwalnym małżeństwem. W gospodarce pasterskiej królowało bydło, krową się płaciło, koni i dwukołowych pojazdów używano do celów militarnych. Wykopaliska mówią o trzech miejscach Arjów – zalana powodzią Hastinapura i Acchichatra i Kausambi –  - w muzeach można zobaczyć   pochodzące z dziewięćset-sześćset roku p.n.e. wyroby ceramiczne czy  miedziane znalezione w tych miejscach.


Religia wedyjska


Religia ta nosiła charakter społeczny, nie indywidualny. Siedmioletni chłopiec, zabrany spod opieki matki przeszedłszy inicjację zostawał oddany pod pieczę nauczyciela. Do siedemnastego roku życia poznawał teksty religijne wed, wtajemniczano  go w rytuały i mity. Jako siedemnastolatek z opanowaną wiedzą na temat Wed mógł poślubić kobietę. Dziewczynki nie były zapoznawane z Wedami.


 

.taj-travel-india-miniguide.com


Codziennie w domach wedyjskich dokonywano agnihotry – ofiarowania mleka ze świeżego udoju. O świcie i o zachodzie słońca. Symbolicznie wyrażała ona relację wzajemnego dawania sobie charakteryzującą stosunki między człowiekiem a bogami. Inne ofiary – roślinne, zwierzęce, a w tym czasie nawet z ludzi były uzupełnieniem agnihotry. Ofiarowane dary były konsumowane. Wyższe poznanie zarezerwowane dla elity uzyskiwano przez spożycie świętego napoju, odurzającej somy, spreparowanej z grzybów halucynogennych.

Kim byli wedyjscy bogowie? – trzech największych to Mitra, Waruna i Indra. Mitra jest znakiem przymierza między ludźmi a bogami, Waruna kary za złamanie tego przymierza. Pierwszy strzeże dnia i światła słońca, drugi nocy. Indra czuwa nad wojownikami, ale i strzeże ładu świata niszcząc to, co mu zagraża.


Okres powedyjski


Teksty związane z okresem powedyjskim to epopeje - Mahabharata lub Ramajana i purany. Uważa się, że Mahabharatę stworzono między okresem Maurjów w IV-III w p.n.e.  i Guptów w IV-V w. Ariowie w swojej kolonizacji posuwali się wówczas na wschód w kierunku Waranasi, które wiąże się z bohaterem Ramajany, Ramą. Dżanakę, teścia  Ramy opisuje się z tego czasu jako opiekuna ascetów  wprowadzających nowy mistycyzm Upaniszad. Ten czas wiąże się  kultem ofiar łączonym już władzą królewską. Przykładem może być ofiara konia - aśvamedha


  wikimedia


Przyszła ofiara mogła przez rok cieszyć się wolnością. Terytoria, przez które strzeżony przez wojowników, pozornie wolny, koń przebiegał, były zmuszone do złożenia daniny królowi lub zmierzenia się z nim w bitwie. Jeśli konia przez rok nie schwytali wrogowie,  kończył  on życia składany w ofierze w stolicy królewskiej.


NAJAZDY I ODNOWA RELIGIJNA


Persowie i Grecy w Indiach


Pierwsza data związana na z Grekami w Indiach to trzysta dwadzieścia szósty rok p.n.e. - w tym roku Aleksander Wielki w swych podbojach dotarł do rzeki Indus. Przedtem już perskie wojska Dariusza I opanowały Pendżab i Sind. Indusi piszą o Grekach - zwanych Jawana - już od IV w p.n.e.  W starożytnym Manusmrti - Prawie Manu - mimo, że są jako nie hindusi uważani za nieczystych zalicza się ich ze względu na waleczność do kszatrijów - w systemie warn - wojowników.


Narodziny buddyzmu

Wg MB przybycie Persów do Indii mogło mieć wpływ na reformy religijne. Perska reforma Zoroastry zbiega się w czasie z odnową, jaką do religii Indii wniosły dżinizm i buddyzm.  Ta odnowa jest znakiem kryzysu braminizmu. Kiedy się to działo? Kamieniami milowymi jest czas nirwany, wyzwolenia z życia dla Buddy w pięćset czterdzieści trzecim roku p.n. e., dla twórcy dżinizmu, Mahaviry czterysta sześćdziesiąty ósmy rok p.n.e.

Przyszły Budda urodził wśród panujących w mieście oddalonym ponad dwieście kilometrów od Waranasi, na granicy Indii i Nepalu. Pochodził z rodu wojowników. Ogarnięty zwątpieniem egzystencjalnym szukał sensu życia w wędrówkach ascety. Poznawszy w medytacji istotę śmierci i cierpienia doznał przebudzenia - bodhi- stając się przebudzonym - buddhą. Pierwszy raz swoje prawdy ogłosił w Sarnath koło Waranasi, potem w wędrówce w dorzeczu  Gangesu. Zmarł jako osiemdziesięcioletni starzec.Wg Buddy wszyscy ludzie doświadczając wędrówki od istnienie do istnienia. To w jakiej formie się odrodzą, niższej czy wyższej zależy od tego, jak żyli.  Podstawowe prawdy wykładane przez Buddę dotyczą istoty cierpienia, jego przyczyny, uwalnianiu się od niego i drogi ku temu uwolnieniu. 

Bycie uczniem Buddy w skrajny sposób wyrażało się w postawie wędrownego mnicha ascety, ale z czasem rozwinął się wokół szczątkÓw Buddy jego kult, budowano przechowujące je stupy, a na początku naszej ery pod wpływem kultury hellenistycznej w Gandharze zaczęto rzeźbić jego posągi.


  

farm1.static.flickr.com


Narodziny dżinizmu


Kim był Mahavira, założyciel dżinizmu? Urodził się w VI w p.n.e. jako Wardhamana  na południe od Biharu.  Podobnie jak Budda pochodzi z  książęcej rodziny, kasty wojowników - kszatrijów. Mając trzydzieści lat, po śmierci rodziców, rozdał swoje dobra i powędrował w dorzeczu Gangesu jako asceta.  W dżinizmie uchodzi za ostatniego z dwudziestu czterech tirthankarów, torujących drogę przez bród, uwolnionych z łańcucha wcieleń.


  

/i90.photobucket.com


Takie wyzwolenie zależy od tego jak patrzysz na świat ludzi i siebie - darśana - , jaką masz o nim wiedzę - jhana - i jak postępujesz - caritra. Na ile szanujesz wszystkie żywe istoty  nie krzywdząc ich - ahinsa. Idea ta stanowi podstawę Gandhiego walki bez przemocy.


Aleksander Wielki i hellenizacja Wschodu


- przeciw Persom Aleksander Wielki przekroczył góry Hindukusz, a wiosną w trzysta dwadzieścia szóstym roku dotarł do rzeki Indus.  Idąc dalej podporządkował sobie króla Pendżabu, ale nad rzeką Beas armia odmówiła mu posłuszeństwa. Żołnierze nie chcieli iść dalej w głąb Indii, coraz dalej od swoich ojczyzn.  Część wróciła do Macedonii drogą morską, część z Aleksandrem ruszyła wzdłuż wybrzeża. Trzy lata od chwili dotarcia do rzeki Indus Aleksander zmarł. Po jego śmierci  w zdobytych przez niego w Indiach miejscach wybuchły bunty, pozbyto się osadzonych przez niego satrapów, chociaż  jeszcze siedemdziesiąt lat potem  język grecki można spotkać na inskrypcjach cesarza Asioki.


 

2.bp.blogspot.com


MAURJOWIE


Gdy mowa o wielkich dynastiach Indii, to tak jak u nas słychać o Piastach i Jagiellonach, w indyjskiej starożytności na pierwsze miejsce wysuwa się Maurjów, Kuszanów i Guptów.

Początki imperium Maurjów zbiegają się z podbojem Indii przez Aleksandra Macedońskiego. Imię założyciela dynastii Czandragupty Maurji Plutarch wiąże z datą trzysta dwadzieścia cztery- trzysta trzynaście p.n.e. Doradcy Chandragupty, wg wielu rzeczywistemu władcy imperium, braminowi Kautilji przypisuje się autorstwo sławnego traktatu politycznego Arthasiastra. Jego władca urzędował w obwarowanej murami, pięknej Pataliputrze. Władając scentralizowaną biurokracją, kontrolując imperium z pomocą służb śledczych. Jako język urzędowy uznając sanskryt.

Wg Michela Boivina Chandragupta żył w ciągłym lęku przed mordem z rąk spragnionych tronu.Nic dziwnego, że, jak głoszą dżiniści, przechodząc na dżinizm, zrzekł się władzy wybierając klasztor. Tam wyzwolił się rzekomo z życia zagłodziwszy się na śmierć.

Kolejny sławny z rodu Maurjów to Asioka, w którego w filmie „Asoka Wielki” wcielił się Szaruk. W roku dwieście sześćdziesiątym dziewiątym p.n.e. Asioka zaczyna swoje panowanie


  

4to40.com


od mordu na braciach i krwi podbojów, ale dwanaście lat później, zdobywszy Kalingę - dziś Orisę - wstrząśnięty skutkami swoich wojen nawraca się na buddyzm. Wprowadza zakaz zabijania. Nazywa swoich poddanych swoimi dziećmi, żarliwie zachęca ich do wybaczania sobie krzywd. Polowania zastąpione zostają pielgrzymkami, które ułatwiają wprowadzane przez niego udogodnienia w podróżowaniu po Indiach. Rządzić Asioce - nawołującemu do pokoju z sąsiadami, głoszącemu szacunek dla wszystkich religii – pomagają powołani przez niego „Dharma Mahatrowie”, których zadaniem jest obserwowanie, co dzieje się na prowincji. Po Asioce zostały rozsiane po całych Indiach wiele kolumn


 

wikimedia


pokrytych jego orędziami. Przetrwało z nich dziewiętnaście. Można je zobaczyć w Delhi, Sarnath, Lumbini i innych miejscach. Ze spisanych na nich  orędzi możemy poznać, jak rządził swoim imperium, jak rozumiał życie. Uważa się, że dzięki niemu,wysyłanym przez niego misjonarzom, zwołaniu soboru w Pataliputrze i ustaleniu kanonu pism buddyjskich, zrodzony w Indiach buddyzm, stał się religią światową. Poczynając od wyspy Cejlon, której króla nawrócił na buddyzm brat Asioki, Mahendra.

Pokojowe imperium Maurjów utrzymywała przy życiu osoba Asioki. Gdy zmarł ok. dwustu trzydzieści drugiego roku p.n.e. jego synowie zaczęli walkę o tron, a zarządcy korzystając z tych waśni ogłosili niezależność swoich ziem. Pięćdziesiąt lat po śmierci Asioki władzę w królestwie objął bramin Siunga wraz z ortodoksyjnym hinduizmem przywracając w kraju wedyjską ofiarę z konia.

Koniec epoki Maurjów Michel Boivin uważa za czas utraty jedności Indii prawie na dwa tysiące lat. Zaczyna się czas najazdów i podbojów.


WIELKIE NAJAZDY I KUSZANOWIE


Na Indie ruszają Grecy, Partowie,Scytowie. Wędrują ku nim też misjonarze, a wśród nich jeden z dwunastu uczniów Jezusa św Tomasz, którego grób męczennika do dziś czci się w tamilskiej stolicy Chennai. Przeważają jednak najeźdźcy. Wśród nich Kuszanowie i najsławniejszy z nich Kaniszka sto dwadzieścia – sto czterdzieści cztery rządzący imperium sięgającym od Azji Centralnej po Waranasi.


 

wikimedia


Kaniszka panował ze stolicy w Puruszapurze – dziś Peszawa r- wspierając buddyzm,zoroastryzm i inne religie. Troszcząc się o sztukę, czego dowodem są sławne dziś rzeźby ze szkół Gandhary i Mathury. Syn Kaniszki nie rządził już tak szczęśliwie. Pozwolił się zwyciężyć innym.


GUPTOWIE I OSTATNIE KRÓLESTWA HINDUSKIE


Po okresie podbojów i rozdrobnienia pojawia się kolejna sławna dynastia – Guptowie. W trzysta dwudziestym roku władzę obejmuje nowy Chandragupta. Pataliputra znów staje się stolica imperium sięgającego od Asamu po Pendżab. Następuje próba odtworzenia imperium Maurjów. Teraz pod rządami Guptów. Szczególną sławę spośród nich zyskał Chandragupta II


 

wdict.ne


panujący w latach trzysta siedemdziesiąt sześć – czterysta piętnaście.Pokonawszy Scytów zapanował on nad Indiami północnymi, władzą sięgając aż po Dekan. W tym czasie kultura Indii sięgnęła szczytu.


 

.art-and-archaeology.com


Chandraguptę łączy się z postacią wielkiego poety Indii Kalidasy. Gdy Chandragupta umacniał swoją władzę, Kalidasa wznosił Indiom posąg w teatrze, swoich sztukach głosząc ideały hinduizmu. Rozkwit Indii Guptów możemy podziwiać w zapiskach chińskiego mnicha Fa Hsiena, który przybył do Indii po kopie buddyjskich tekstów. Zauważą on brak przestępstw, skuteczność administracji, dobrobyt zapewniany dzięki prywatnym przedsiębiorstwom, gildie utrzymujące świątynie i instytucje charytatywne. Podziwia rozwój sztuki.


.sacredsites.com/

 

Uwagę jego zwracają podziały. Wyżej postawieni ograniczają się do wegetarianizmu,niższym kastom i niedotykalnym można jeść mięso.

Guptowie, w przeciwieństwie do Maurjów, spośród których dwóch najsławniejszych to dżinista i buddysta, byli ortodoksyjnymi hinduistami, wyznawcami Wisznu.

 

Syn Chandragupty II nie ma już tyle szczęścia. Pierwszymi najeźdźcami są Hunowie. W pięćset pięćdziesiątym roku, prawie sto pięćdziesiąt lat po śmierci Chandragupty II imperium przestaje istnieć.


Pół wieku później w sześćset szóstym roku próbuje je odtworzyć Harsza. Wstąpiwszy na tron jako szesnastolatek podczas ponad czterdziestu lat panowania podporządkowuje sobie północne Indie od Gudżaratu po Bengal,bezskuteczne próbując podbić Dekan. Harsza wciąż wędruje po kraju kontrolując go osobiście. Gdy umiera, nie zostawiwszy potomka, jego imperium rozpada się. Za panowania Harszy nie było jednak w królestwie tak bezpiecznie jak za Guptów. Z notatek pielgrzyma Hsiuena Tsanga wynika, że napadnięto go podczas podróży dwukrotnie. Mimo to pielgrzyma cieszy w królestwie Harszy rozkwit buddyzmu, który historycznie na obszarze Indii wchodzi w okres schyłkowy. Następuje czas przemian w hinduizmie. Pojawia się kult tantryczny, zakładający, że boskość pochodzi ze związku boga z jego żeńskim odpowiednikiem, siakti.


Sytuacja polityczna w Indiach południowych


Oddzielnie można potraktować południe Indii. Tam kultura osiągnęła swój szczyt po upadku imperium Guptów. Z rozkwitem wiążą się imiona takich dynastii jak Czalukjów, Palawów i Czolów.

Czalukjowie doszli do władzy w VI wieku. W południowym Dekanie.


 

indianetzone.com - Badami


Stolice ustanowili w okolicy dzisiejszego Mysore. Najważniejszego z Czalukjów Pulakesina II nie udało się zwyciężyć Harszy z północy. Ale i on miał być przez kogoś pokonany. Zwyciężył go król z rodu Pallawów, rządzących od IV wieku budowniczych świątyń. Ich królestwo przetrwało pięćset lat, w końcu jednak podbili ich Czolowie.

Rządy Czolów to wieki pokoju i rozkwitu kultury. Najsławniejsi z nich to Radżaradża I –dziewięćset osiemdziesiąt pięć- tysiąc czterysta – i Radżendra I – tysiąc czterysta – czterdzieści dwa – Pierwszy z nich podbił Cejlon i w wyniku ekspedycji morskiej Birmę, Malezję i Sumatrę. Mimo utraty podbitych ziem stabilność królestwa sprzyjała rozkwitowi tamilskiej kultury. Gospodarzono lokalnie.Wybierano rady, komisje zarządzające sadami, zbiornikami wodnymi,sporami. Członkowie rad nie byli nagradzani, a w razie zarzutów odsuwano ich od zarządzania. XIII wiek to czas upadku  Czolów w zastąpionych u władzy przez Hojsalów z Majsuru i Pandjawów z Maduraj.


wg Michela Boivina "Indie. Zarys historii"