Sloneczniki

The A - To - Z of Hinduism - Bruce M. Sullivan

The A - To - Z of Hinduism - Bruce M. Sullivan

21-09-2017

https://images-na.ssl-images-amazon.com/images/I/81Kr3ycqHPL.jpg

Teraz nie jestem już pewna, na której ze stacji kolejowych Indii wypatrzyłam podczas ostatniej podróży tę książkę. Może to było w Bhubaneshvarze.  Może w Waranasi. Stała za szybą kiosku gotowa do podróży do Polski. Czytałam ją tak, jak lubię. Skacząc po hasłach. Z przyjemnością odnajdując wiele już znanych mi, z ciekawością trafiając na to, co nowe. Oczywiście pewnych haseł brakuje, inne pewne można by rozbudować, niemniej książka Bruce'a M. Sullivana

https://0.academia-photos.com/2766033/900167/16469461/s200_bruce_m..sullivan.jpg



w formie, którą lubię,  jasno i barwnie przedstawia podstawowe hasła hinduizmu: idee, bogów, pojęcia filozofio-religii, postacie  reformatorów, świętych, indologów, miejsca pielgrzymek itd

Poniżej wybór z haseł:

 

A

ARDHANARIŚVARA  
- Śiwa przedstawiany w postaci pół kobiecej (z lewej strony) pół męskiej (z prawej), symbolizuje zjednoczenie boga Śiwy z boginią Śakti i jedność przeciwieństw, przekraczanie różnic i to, że Absolut zawiera w sobie i kobiecość i męskość.

B

BRAHMO SAMAJ (BRAHMO SAMADŹ)  
- ruch reformatorski założony w Kalkucie w 1828 roku przez Rama Mohuna Roya.  Wpłynął na umysły bengalskich intelektualistów.  Protestował przeciwko ideom hinduizmu, nieobecnym we wcześniejszych świętych księgach, w Upaniszadach np. przeciwko

-  politeizmowi

- oddawaniu czci wyobrażeniom bóstw

- rytualnym ofiarom ze zwierząt

- pielgrzymkom

Ponadto zwalczał poligamię, sati (spalanie się wdów na stosie z ciałem męża), małżeństwa zawierane w dzieciństwie i system kastowy.  Walczył o prawa kobiet. Kontynuatorami w Brahmo Samaj byli - ojciec Rabindranata Tagore - Debendranath Tagore (1817-1905) i Keshub Chandra Sern (1838-84).

C

ĆIDAMBARAM
- miejsce, gdzie znajduje się sławna świątynia poświęcona Śiwie jako Nataradży, Śiwie - wiecznemu tancerzowi.  Budowana za czasów króla Vira Raji z dynastii Ćolów w X wieku jest jedną z najstarszych i największych świątyń na południu Indii. Północną i południową wieżobramę, gopurę prowadzącą do świątyni ozdobiono 108 pozycjami tańca Śiwy jako kosmicznego tancerza.

Na świątynię składa się też sala o tysiącu kolumn i Nartha Sabha zbudowana w formie gigantycznego pojazdu.  Ponadto można tam znaleźć świątynie poświęcone rodzinie Śiwy: Parwati i ich synom Ganeśy i Skandzie.

D

DWARKA

- W Gudżaracie miejsce pobytu boga Kryszny po ucieczce z Mathury. Cel pielgrzymów pragnących znaleźć się w miejscu, gdzie przebywał Kryszna. Wieść niesie, że część miasta znajduje się w ruinach w oceanie. 

https://jagannathpurihkm.files.wordpress.com/2014/03/ta-226-620x350.jpg

W tym miejscu znajduje się też jeden z czterech klasztorów założonych w czterech stronach Indii w IX wieku przez Śankarę. Pozostałe są na północy w Badrinath, na wschodzie w Puri i na południu w Sringeri.

E

EKA - Jeden
- termin używany  w starożytnej  "Rygwedzie" dla określenia Ostatecznej Rzeczywistości, Absolutu. Jeden -  nawet jeśli przejawia się w wielości. W "Rygwedzie" przedstawia się go słowami: "Nazywają go Indrą, Mitrą, Waruną, Agni i  niebiańskim ptakiem, w trakcie lotu. Mędrzec mówi o Jednym, Jedynym na wiele sposobów; nazywają go Agni, Jamą i Matariśwanem".

F

FOUR STAGES OF LIFE - cztery stadia życia (ĆATURAŚRAMA)

Starożytny prawodawca Manu opisuje cztery stadia życia. Hindus powołany jest do tego - wg niego - by spełniać swoje obowiązki (dharmę) w zgodzie z kastą, do której należy i w zgodzie ze stadium życia, w którym właśnie się znajduje. Cztery stadia życia dla mężczyzn to:

http://dharmatoday.com/wp-content/uploads/2017/05/Rishi.jpeg

- Brahmaćarja (od Brahma - absolut, ćar - podążać, praktykować; do 25 roku życia) - studiuje święte księgi  Wedy, mieszkając ze swoim guru, żyje w celibacie.

- Gryhastha (od gryha - dom, do 50-60 r.ż. ) - ożeniony, ojciec rodziny, zapewnia jej byt ewentualnie zajmując się pięciem w górę w hierarchii społecznej.

- Wanaprastha (50-70 lat, od wana - las, pras - zamieszkanie) - dzieci dorosły, pojawiają się wnuki, głowa domu odchodzi do lasu, uwolniony od myśli o karierze i zapewnianiu bytu rodzinie; żyje na odludziu myślą o Bogu. Z żoną.

- Sannjasin - rezygnuje całkowicie z dotychczasowego życia, z więzi, imienia, przyzwyczajeń; wyrusza w Indie poświęcając się jednemu celowi: poprzez medytację osiągnąć Mokszę: wyzwolenie z kręgu wcieleń i zjednoczenie z Bogiem.

Podwójnie urodzeni - to w systemie kastowym bramin, ewentualnie kszatrija i wajśja, ale już nie siudra, który to stan reprezentuje nie aryjczyków, przeznaczonych na służbę trzem górnym kastom. Tylko bramin miał prawo poznawać tajemnice świętych ksiąg hinduizmu.  Większość hindusów pozostawała w stadium drugim (gryhastha) do końca życia, ale niektórzy szukali  refleksji duchowej w izolacji od aktywności społecznej w trzecim (wanaprastha), a nawet w czwartym stadium (sannjasin). Idea ćaturaśramy dopuszczała rezygnację z życia społecznego raczej po spełnieniu obowiązków związanych z założeniem i utrzymaniem rodziny, z zapewnieniem jej potomków. Zgodnie z Manu bramin mógł odejść do pustelni w lesie stając się wanaprasthą  dopiero, gdy spełnił obowiązki wobec guru poznawszy święte pisma hinduizmu, wobec bogów składając im ofiary i wobec przodków dając życie potomkom. Schematyczny podział sugerował 25 lat na pierwsze stadium, 25 na kolejne, a od 50 roku życia były możliwe następne.
http://3.bp.blogspot.com/_qg5qnd7B_UQ/TI8LPrp_PrI/AAAAAAAAJbQ/UeAq2c_ZGI8/s1600/ashramasdone.jpg

G

GAYATRI (GAJATRI)
- werset ze starożytnej świętej księgi hinduizmu Rygwedy, zwany inaczej Savitri Mantrą, bo adresowany jest do boga słońca przed wschodem Sawitra, z prośba o rozpoczynające dzień oświecenie umysłów. Uważany za najważniejszy werset w Rygwedzie, recytuje się go co rano. Gajatri to także imię żony stwórcy świata Brahmy.


H

HARIHARA
- imię które łączy Śiwę i Wisznu w jedno; czasem Wisznu jest przedstawiany w swej kobiecej formie Mohini.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/92/Harihara_V%26A.jpg

I

ISTADEVATA
- wybrane bóstwo, bóg; szeroko przyjęte w hinduizmie, że wybiera się pod postacią jakiego boga czci się Boga, który przejawia się w wielu formach.

J

JAGANNATHA (DŹAGANNATHA)  
- Pan Świata. Tak nazwano Krysznę przedstawionego w XII wiecznej świątyni w Puri w stanie Orissa. Obok niego przedstawiono tam wyobrażenia jego brata Balaramy i siostry Subhandry. Co roku w czerwcu/lipcu w Puri odbywa się święto zwane Ratha Jatra. Na wielkich wozach o szesnastu dwumetrowych kołach ciągnięte są przez ludzi ze świątyni wielkie wyobrażenia trójki bóstw. Na pamiątkę ich podróży z Dwarki na pola Kuruszetry, gdzie odbyła się bitwa Pandawów z Kaurawami opisana w eposie "Mahabahrata".  Brytyjczycy rozpowszechniali w czas kolonizacji Indii pogłoski o rytualnych samobójstwach, rzucaniu się pod koła monstrualnych wozów w celu  zjednoczenia w śmierci z bogiem. W procesji biorą udział setki tysięcy pielgrzymów i w takim tłumie dochodzi czasem do śmiertelnych wypadków, przypadkowych, a nie świadomych.
Po tygodniu przebywania trójki bóstw kilometr od świątyni następuje znów wozem ich powrót  do świątyni. Ogromny, drewniany wóz co roku jest palony na stosach, na których spala się umarłych, od czasu do czasu spalane są też wyobrażenia bóstw o odtwarzane nowe.

-

K

KAPALIKA
- sekta ascetów oddanych Śiwie. Ich nazwa pochodzi od słowa kapala oznaczającego ludzką czaszkę,  której mają zwyczaj używać jako miseczki żebraczej, z niej też jedząc i pijąc. Na znak nietrwałości świata.  Sekta powstała na południu Indii w pierwszym stuleciu naszej ery.  Należy do tradycji tantrycznej, zgodnie z którą droga do wyzwolenia  z kręgu wcieleń i połączenia się z bogiem prowadzi przez praktykowanie pięciu M - spożywaniu wina (madya), mięsa (mamsa), ryby (matsya), prażonego ziarna (mudra) i rytuału seksualnego (maithuna), który jest ukoronowaniem ceremonii.

http://2.bp.blogspot.com/-Kmf6_W8RMrY/VNdlVncU6ZI/AAAAAAAAGbo/JkmbQqUbl3A/s640/Kapilaka.png

L

LOTOS
- symboliczne przedstawienie oświeconego umysłu, bo jego kwiat wyrasta w mętnej wodzie, w niej pozostaje zakorzeniony a wyrywa się ku światłu; bogów (szczególnie Wisznu, Brahmę i Śri, boginię pomyślności), a także świętych często  przedstawia się z lotosem w ręce lub  siedzących na lotosie.

https://i.pinimg.com/736x/65/02/fd/6502fd66a2ff04f850f7e4e386e3c775--large-metal-wall-art-metal-wall-decor.jpg


M

MIRA BAI - (1498-1550)
- święta. Radźpucka księżniczka. Uciekła od zaaranżowanego małżeństwa wybierając  celibat i cześć oddawaną Krysznie. W północnych Indiach do dziś są śpiewane jej pełne tęsknoty za Bogiem pieśni miłosne.  Zaczęto je spisywać dopiero w XVIII wieku. Jedną z jej pieśni włączono w świętą księgę sikhów. Uważała, że w przeszłym życiu była jedną z pasterek kochających Krysznę.  Wędrowała przez Indie jako ascetka-sannjasa głosząc w pieśniach chwałę Boga. Jej guru był Rawidas. By doświadczać bezpośrednio obecności Kryszny latami mieszkała w mieście, gdzie spędził młodość, doświadczając miłości swej ukochanej Radhy. W XIX wieku premier księstwa Bikaner w Radżastanie kazał wybudować świątynię, w której Mirę Bai przedstawiono obok Kryszny i jego ukochanej Radhy. W Wryndawanie.

http://www.vismaya-maitreya.pl/Mirabai%25202.jpg

N

NATARAJA (NATARADŹA)
 - Pan Tańca, czteroramienny Śiwa tańczący  w kręgu płomieni.  Stoi na lewej nodze, prawa podniesiona w tańcu, w prawej ręce ma mały dwustronny bębenek, na którym w Indiach wybija się rytm w tańcu. W lewej ręce trzyma ogień. Drugą prawą rękę ma ułożoną w geście (mudra) oznaczającym: nie bój się. Stoi na ciele karła symbolizującego niewiedzę. Kruszy ją umożliwiając uwolnienie się z kręgu wcieleń. Bębenek i ogień symbolizują tworzenie i niszczenie.  Bębenek przedstawia też przemijanie czasu. Z każdym jego uderzeniem świat jest stwarzany, z kolejnym ulega zagładzie. Ogień ma w sobie siłę niszczenia i stwarzania, dla którego w wyniku zniszczenia pojawia się znowu przestrzeń. Ogień rozumiany jest jako siła tworzenia. Z racji gorąca życia i pasji, która stwarza nowe życie, a także ze względu na naturę ognia sakralnego w Wedach - dzięki niemu powstaje więź wiernego z bogiem i z odnawianym sobą.  Centrum kultu Śiwy jako Nataradźji jest Cidambaram na południu Indii. Tam też można spotkać wiele figurek Nataradźji wykonanych z brązu.

https://www.ancient.eu/uploads/images/4045.jpg?v=1485681447

O

OM -
 "Czandogja Upaniszada" zaczyna się dyskusją o dźwięku Om, który reprezentuje wszystkie dźwięki, jest sednem "Wed", kluczem do nieśmiertelności i jedności z Bogiem. To mantra w medytacji i praktykowaniu jogi. W formie OM (AUM) trzy dźwięki zlewają się w jeden - symbolizuje to trzy rzeczywistości: ziemię, atmosferę i niebo w zjednoczonym kosmosie. Om używa się tez w medytacji buddyjskiej. W buddyzmie tybetańskim używa się mantry "Om Mani  padme hum".

http://www.ancient-symbols.com/images/hindu-symbols/original/om.jpg


P

PRASADA
 (łaska, dotyczy łaski Boga, której wyrazem jest wyzwolenie z kręgu wcieleń). Podczas liturgii (pudźa) nazywa się tak też ofiarę z jedzenia czy picia  składaną przed wyobrażeniem boga. Po pobłogosławieniu jej przez boga resztki bywają spożywane przez wiernych, za czym idzie udział w błogosławieństwie Boga.  Prasada może też zawierać olejki aromatyczne, kadzidło i płonące lampki.  Wdychanie zapachu i trzymanie dłoni nad płonącą lampką, a potem dotykanie nimi głowy też jest formą przekazu błogosławieństwa Boga.

R

RAMAKRYSZNA  (1836-1886)  
mistyk i święty, który stał się inspiracją dla wielu ruchów w Indiach. Urodzony jako Gaddathar Chatterjee, pochodził z bengalskiej bramińskiej rodziny. Wybrał drogę ascety sannjasina.

http://www.srkv.info/wp-content/uploads/2016/10/Holytrio_6x8_300dpi.jpg

Nauczany przez guru z różnych szkół: od kobiety poznał tajniki tantry, ucząc się Kundalini jogi, od mnicha Adwaita Wedanty, od wisznuickiego wyznawcy bhakti wobec Kryszny. Poznał też islam i chrześcijaństwo.  Jednak największą miłość odczuwał wobec bogini Kali. Został niedaleko Kalkuty kapłanem w świątyni Kali, której oddawał się w medytacjach i uduchowionym śpiewie. Doświadczył wizji Kali jako matki, wpadał w trans, w stan mistycznego Samadhi. Usunięto go z funkcji kapłana uznając za szalonego. Rodzina zaaranżowała mu małżeństwo z dziewczynką. Po ślubie powrócił do świątyni Kali. Gdy jego żona osiągnęła dojrzałość, zaczęła dzielić z nim życie zachowując jednak czystość. Po jego śmierci jego uczeń Wiwekananda założył trzy organizacje propagujące idee Ramakryszny:

- klasztor Ramakrishna Order

- społeczna organizację na usługach biednych Ramakrishna Mission

- i  w Nowym Jorku stowarzyszenie  Wedanta  Society propagujące na Zachodzie idee Ramakryszny i szkoły filozoficzne Adwaita Wedanta.

S

SAHAJIYA (SAHADŹIJA)
- ruch tantryczny, w którym krzyżują się wpływy baulów, wisznuitów, buddystów i wyznawców Śakti.  Narodził się w VIII wieku na wschodzie Indii w Biharze i Bengalu. Kładzie nacisk na życie zgodnie z naturą (Sahaja), wyrażaną także w sposób seksualny. Sahaja jest porównywana z Atmanem. Podobnie jak on jest równoznaczna z Absolutem, z Brahmanem. W ruchu tym stosuje się tantryczne techniki, w tym ekspresję w sferze seksualnej. Wisznuiccy wyznawcy tego ruchu za wzór miłości uważają miłość między Kryszną a Radhą.


SAMSKARA

- konsekracja, wyświęcenie, przeistoczenie.  Termin określający ceremonię oczyszczającą, ryt przejścia w nową fazę życia.  W Dharma Śastrze, tj. nauczaniu o dharmie, obowiązkach wobec siebie, swego miejsca i stadium życia mówi się o 12  ceremoniach, inicjacjach, wtajemniczeniach, które obowiązują trzy górne kasty systemu kastowego: braminów, kszatrijów i wajśjów. Znane są też 16 sakramentów, które określają przejścia w różnych momentach życia, inicjacje związane z poczęciem, ciążą, nauczaniem, małżeństwem i śmiercią.

1. Garbadhana- rytuał poczęcia. Oczyszczał - według prawa Manu - z grzeszności łączących się ze sobą mężczyznę i kobietę. Dopełnienie rytuału sprzyja - wg hindusów -  poczęciu dziecka, szczególnie syna. Kobieta dokonawszy rytualnego obmycia oczekiwała na męża w łożu, on nacierał ciało masłem modląc się o gotowość do poczęcia dziecka. Następnie podchodził do żony prosząc ją, by w czekającym ich akcie była gotowa do poczęcia. W trakcie aktu mężczyzna trzymał najmniejszy palec żony, gdy pragnął - rzadko - córki, kciuk - jeśli pragnął syna; rękę żony, jeśli prawo wyboru oddawał bogom. Aktowi towarzyszyło wypowiadanie odpowiednich mantr. Po spełnieniu miłosnym i modlitwie do boga płodności, Puszana mąż pochyliwszy się nad prawym ramieniem żony i dotknąwszy jej serca odchodził spać oddzielnie, pozostawiając żonę samą, by mogła dopełnić rytuału oczyszczenia. Jeśli małżeństwu zależało na dziecku o szczególnych cechach np. wojownika, mąż do chwili brzemienności żony nie mógł spać z innymi kobietami, a od chwili brzemienności do narodzin ze swoją żoną. Przy okazji tej ceremonii rozdawano gościom słodycze.

http://cdn.findmessages.com/images/2016/07/143-garbhadhana-ceremony-in-tamil-nadu.jpg

2. Pumsavana (Pumsawana) - rytuał gwarantujący narodziny syna. Dokonywano  go w trzecim miesiącu ciąży. Podczas pierwszej ciąży w czwartym. Od ognia domowego ogniska zapalano ogień ofiarny. Kobieta siedziała na rozsypanej trawie, mąż stając za nią dotykał jej prawego ramienia, potem pępka, następnie łamał nad jej głową strzałę, której fragmenty przechowywała jak talizman. Mąż podawał żonie dwa boby i ziarenko jęczmienia lub sok siedmiokrotnie wyciskany z banianu (figowca bengalskiego) przez dziewicę lub żyjącego w czystości brahmaczrję. Kobiety głowa w tym czasie powinna była leżeć na kolanach mężczyzny. Następnie umieszczał on na jej brzuchu naczynie z wodą. Czytając odpowiednie mantry. Rodzina znosiła przyszłej matce słodycze.

3. Simantonnayana (Simantonnajana) - ceremonia dokonania przedziałka włosów brzemiennej. Dokonywana w celu chronienia matki i oczekiwanego dziecka od wpływu złych sił. A także dla uczynienia porodu szczęśliwszym. Lżejszym. Dokonuje się od trzeciego miesiąca ciąży do narodzin. Tylko w pierwszej ciąży, lub w każdej, szczególnie, gdy poprzednie dziecko urodziło się martwe.

https://www.dishanirdesh.in/wp-content/uploads/2016/06/simantonnnayan-sanskaar.png

Para siadała na skórze byka rozłożonej obok ognia ofiarnego. Ona rozpuszczała włosy nasmarowane aromatycznym olejkiem. Mąż trzykrotnie delikatnie rozdzielał jej włosy nad czołem, czyniąc przedziałek. Czasem splatał w specjalny warkocz. Recytując przy tym odpowiednią mantrę. Na szyi zawieszał jej na trzech nitkach gałązkę udumbary  mówiąc "Jak drzewo bądź silna i płodna". Kobieta wpatrując się w gotowany ryż wyobrażała sobie narodziny dziecka lub nad  misą z wodą lub masłem mówiła: "widzę synów, bydło i długie życie mojego męża." Ceremonii towarzyszył śpiew na temat bohaterów, w których ślady miało pójść narodzone dziecko. W tym czasie kobietę poddawano wielu zakazom. Dziś ceremonię zarzucono. Jej echem na południu Indii i w Maharasztrze jest zdobienie włosów kobiety brzemiennej kwiatami i słuchanie przez nią pieśni o bohaterach.

4. Jatakarman (Dźatarkarman) - ceremonia związana bezpośrednio z narodzinami dziecka.  Celem jej było zabezpieczenie umysłowego rozwoju dziecka. Kiedyś tuż po narodzinach, a przed obcięciem pępowiny. W pierwszej części rytuału (medhajanana) ojciec dotykał ust dziecka złotą łyżką z miodem, ghi, czasem też z twarogiem. Czasem z ryżem i jęczmieniem. Do ucha dziecka trzy razy szeptano słowo: vać tzn. mowa, tym zabezpieczając jego intelektualny rozwój. Druga część rytuału (aushya) polega na czytaniu mantr przywołujących życie dziecka (aayus). Zanim dziecko zostanie przystawione do piersi matki, dostanie tajemnicze imię znane tylko rodzicom. W innej wersji rytuału dwoma kamieniami tarto uszy nowo narodzonego, modlono się nad nim o tysiąc lat życia dla niego, o światły umysł i bogactwo. By  mu się ono przydarzyło wsuwano do rączki maleństwa okruszek złota. Ojciec siadając na przyniesionym kamieniu mówił do dziecka: "Bądź tak silny jak kamień".  Potem grzał dłonie w ogniu i dotykał nimi dziecka.  Następnie dotykał ziemi prosząc ją o opiekę nad dzieckiem.

Obecnie tego rytuału dokonuje się po odcięciu pępowiny. Ten rytuał również jest rytuałem oczyszczającym dziecko z grzechu jego rodziców.

5. Namakarana - ceremonia nadania dziecku imienia. Odprawia się ją w 10 lub 12 dniu od narodzin. W późniejszych czasach odprawiano ją nawet pierwszego dnia drugiego roku. Rozpala się ogień ofiarny. Rozkłada przy nim trawę. Ojciec siada twarzą na południe, matka z dzieckiem w ramionach przed nim. Oboje w nowych, niepranych szatach. Matka podaje dziecko ojcu, a ten na szyi dziecka zawiesza złoty pierścień zanurzony uprzednio w ghi. Następnie ojciec namazawszy rękę ghi, grzeje ją przy ogniu, dotyka nią czoła dziecka, wącha jego głowę i mówi nad nim błogosławieństwo. Potem nadaje mu imię uprzednio wybrane przez astrologa. Imię może być związane z tym, pod jaką gwiazdą dziecko się urodziło, często jest imieniem bogów, bogiń.  Po ceremonii ugaszcza się braminów i rozdaje podarki.

Często imię chłopcu nadaje się jedenastego dnia od narodzin, dziewczynce  dwunastego, bo parzyste liczby sprzyjają kobiecości, nieparzyste męskości. Jeśli dzień nadania imienia wypada w czas ubywania księżyca, przesuwa się go.

6. Niszkramana - ceremonia pierwszego opuszczenia przez dziecko swojego domu, wyniesienia go na zewnątrz. Przeważnie w czwartym miesiącu życia. Dziecku wolno zobaczyć słońce w trzecim miesiącu życia, księżyc w czwartym. Na dworze w miejscu pokrywanym nawozem i czerwoną gliną rysowano swastykę (znak błogosławieństwa). Matka rozrzucała w tym miejscu ryż. Dziecko wynoszono pod głos wydobywany z muszli i śpiew hymnów wedyjskich. Ojciec ustawiał dziecko twarzą ku słońcu, stąd nazwano ten akt surya darśana tj. pokazywanie słońcu. Podczas ceremonii modlono się o długie życie dla dziecka. Następnie zanoszono je do świątyni ku czci boga czczonego przez rodziców, w której otrzymywał błogosławieństwo od kapłanów, a w domu prezenty.

7. Annapraśana - rytuał, podczas którego dziecko po raz pierwszy przyjmuje stały pokarm, najczęściej ryż. Odprawia się go w szóstym miesiącu życia, uzgodniwszy sprzyjający szczęściu dziecka dzień z astrologiem. Zaprasza się rodzinę i przyjaciół. Matka z babką gotują z ryżu, mleka i cukru potrawę, którą błogosławi się podczas pudży. Dziecko trzymane przez matkę na kolanach jest karmione tą potrawą przez głowę rodziny: dziadka lub wuja, stryja (ale nie ojca). Potem potrawę tę jedzą pozostali. Podczas ceremonii recytowane są mantry. M.in. "Aham Annam (ja jestem jedzeniem)".

http://www.news.ucsb.edu/sites/www.news.ucsb.edu/files/images/2016/indian%20baby.jpg

Rytuałowi towarzyszy zabawa. Dziecku podaje się na tacy różne przedmioty: biżuterię symbolizująca bogactwo, książkę symbolizującą naukę, pióro symbolizujące karierę i gliniane naczynie z ziemią symbolizujące własność. To, co wybierze do zabawy, określa jego przyszłość.

8. Cudakarana - ceremonia pierwszego podcięcia włosów dziecku. Odbywa się w końcu pierwszego roku życia, choć bywa i trzeciego. Wg późniejszych pism siódmego. Zmoczone uprzednio włosy dziecka strzyże ojciec. Modląc się. Po ostrzyżeniu zostawia się na czubku pasmo włosów (sikha, cuda). Włosy są wrzucane do rzeki (symboliczny dar składany rzece) lub chowane w niedostępnym miejscu wraz z krowim nawozem.  Obecnie ten ceremoniał stanowi część upajany. Zgodnie z tradycją włosy, z którymi dziecko się urodziło są pozostałością z jego poprzednich żywotów. Obcięcie ich oznacza uwolnienie od przeszłości i przejście w przyszłość. Podczas rytuału czytane są mantry.  Szczególnie uroczyście odprawia się ten rytuał w Riszikeszu nad Gangesem. Wobec dziewczynek rytuał ten odprawia się rzadko i  bez czytania mantr.

http://1.bp.blogspot.com/-bFsUZ9Ji2Es/UtOKtZi2GvI/AAAAAAAATwM/XFuRvFiT_Ho/s1600/svami-gaitananda-ashram-italy---7.jpg

9. Karnavedha - przekłuwanie uszu. Dziewczynkom i chłopcom. W trzecim, piątym roku życia. Czasem później. Obecnie łączy się ten rytuał z cudakaraną i upajaną - strzyżeniem włosów i zawiązywaniem świętego sznura - rozpoczęciem nauki świętych ksiąg. Uszy przekłuwa się złotą lub srebrną igłą (tylko siudrom żelazną). Przekłuwa uszy kapłan lub ojciec. Jeśli ojciec przekłuwa uszy dziewczynce, nie powinien patrzeć na twarz córki. Wybiera się sprzyjający dzień, sadza dziecko twarzą na wschód, uszy smaruje czerwonym proszkiem, dziecku podaje słodycze. I przekłuwa się uszy - chłopcu najpierw prawe, dziewczynce najpierw lewe. Przez dziurkę w uchu przeciąga się specjalną nić. Czasem przekłuwa się też nos. Następnie prowadzący ceremoniał wymienia imiona trzech głównych bóstw, imię Ganeśa, dziewięciu planet, lokopał, zarządzających kierunkami świata, w końcu składa pokłon Brahmanowi (Absolutowi). Ta ceremonia ma otworzyć wewnętrzne ucho dziecka na święte dźwięki, słuchanie ich oczyszcza bowiem - zgodnie z wiarą hindusów - z grzechów  i doskonali duszę słuchającego. Ceremonia o dużym mistycznym i symbolicznym znaczeniu.

https://i.ytimg.com/vi/qKEZTq-aBnU/mqdefault.jpg

Kolczyki umieszczane w uszach w oczach niektórych mają też chronić dzieci przed nieszczęściem.

10. Vidyarambha (vidya - wiedza, arambham - początek) - początek nauczania alfabetu. Ceremonii przewodzi ojciec lub szanowany nauczyciel. W piątym roku życia, choć bywa i w siódmym. W ostatnim dniu święta Nawaratri (święta ku czci Durgi, upamiętniającego dziewięć nocy, które Parwati - opuściwszy czasowo męża Śiwę - mogła spędzić ze swoją matką). W tym dniu ludzie sprowadzają do świątyń swoje wymyte i ozdobione dzieci, by na piasku czy ziarnach ryżu napisana została mantra "Hari Sri Ganapataye Namah Avignamastu  - cześć Hari (Panu Wisznu), Śri (bogini sukcesu) i panu Ganeśi". Kawałkiem złota wypisuje się tę mantrę na języku dziecka. Następnie dziecko samo wskazującym palcem stara się napisać tę mantrę na ryżu, wymawiając każde napisane słowo. Ceremonią kieruje ojciec lub nauczyciel. Kiedyś w ten dzień składano też cześć bogom Lakszmi i Saraswati, a także doceniano wiedzę całej rodziny i mędrców. Obchodzi się przeważnie na południu w Karnatace, Tamil Nadu i Kerali, gdzie dzieci wprowadza się tym samym w naukę muzyki, tańca i języków. W Orisie obchodzi się to święto w urodziny Ganeśa i w Vasant Panchami. Po przepisaniu mantry przez dziecko nauczyciel lub ojciec pisze ją złotem na języku dziecka. Pisanie na piasku oznacza praktykę, na ryżu - przyszłe powodzenie uzyskane dzięki wiedzy, pisanie na języku błogosławieństwo bogini, która  da prawdziwa wiedzę. Odprawiany we wszystkich kastach i religiach.

https://www.himalayanacademy.com/media/books/rites-of-passage_ei/web/images/im39-06.jpg

11. Upanayana (upanajaan) - ceremonia zawiązania świętego sznura i odziania w skórę antylopy. Dziecko, najczęściej przed ósmym rokiem życia przechodzi w fazę bycia uczniem. Pod opiekę guru, nauczyciela.

12. Vedarambha - początek studiowania Wed i Upaniszad

13. Keśanta - pierwsze golenie się 16-letniego chłopca, ucznia guru. Symbolizuje ono kontrolę nastolatka nad swoim życiem seksualnym. Oczekuje się od niego do chwili małżeństwa czystości. Według nauk Manu bramin odprawia ją w 16-m roku życia, kszatrija w 22-m, a wajśja w 24-m. Ceremonia przebiega tak jak cudakarana, tylko zamiast obcinania włosów na głowie strzyże się brodę i wąsy. Pierwszego golenia nastolatek nie wykonuje sam. Kiedyś nazywano tę ceremonię godaną, darowaniem krowy, ponieważ kończono ją obdarowaniem guru przez ucznia krową.

14. Samavartana - ceremonia zakończenia nauki Wed, pod kierunkiem guru, przejście w 24 roku życia  ze stadium zachowującego czystość brahmaczarji w stan pana domu,  gryhasthy, który odbywszy rytuał obmywania się,  porzuca guru, wraca do domu rodzinnego i zakłada własny dom, w którym  zapali święty ogień domowy wraz ze swoją żoną. Dziś rytuał ten stracił na znaczeniu.

15. Vivaha - ceremonia ślubu

Narzeczonego, który przybywa do domu panny młodej przyszły teść częstuje często specjalnym napojem z miodu. Mimo, że płaci za wszystko rodzina panny młodej, ceremonia odbywa się zazwyczaj w domu pana młodego. Młodzi poddani zostają obmyciu i nacieraniu aromatycznymi olejkami. Jeszcze ze starożytności przetrwał obyczaj: pan młody bierze za rękę pannę młodą, zapalają ogień ogniska domowego, odprawiają razem pudżę bogom (przeważnie Wisznu lub Sziwie, Lakszmi< Saraswati i Ganeszy). Kapłan wrzuca w ogień ryż, gałązki drzewa banian, odprawia się sapatapadi - para obchodzi siedem razy święty ogień od strony lewej ku prawej; przy każdym kroku pan młody recytuje mantrę prosząc o błogosławieństwo Wisznu. Kończą obchodzenie ognia słowami pana młodego: "Droga żono. Po przejściu ze mną tych siedmiu kroków stałaś się moim najdroższym przyjacielem. Obiecuję ci lojalność. Obyśmy pozostali razem aż do końca życia. Obyśmy nigdy się od siebie nie oddzielali. Obyśmy byli jednością w niesieniu odpowiedzialności za dom i rodzinę...."  po tym i po  zawiązaniu pannie młodej na szyi sznura małżeńskiego - mangalsutry, który będzie nosić do chwili śmierci męża  są oni uznani za męża i żonę. Częścią ceremonii może być też na początku obrządku parasparasamikszana -  patrzenie na siebie pary młodej, po tym, jak usunięto oddzielającą ich do siebie zasłonę i  aszmarochana - panna młoda trzy razy ustawia stopę na toczonym kamieniu - na znak wierności mężowi, a także pokazywanie żonie gwiazd symbolizujących wierność mężowi.

https://archive.is/ZSm0Y/d9a1dff17f498304cb5a93bdd574a50ece95a1c4.jpg

Na końcu otrzymawszy błogosławieństwo od rodziców para przechodzi do pokoju, gdzie odbędzie się noc poślubna. Przedtem jednak oboje powinni pościć trzy dni, modlić się, medytować na temat przyszłości.

Jest wiele różnych obyczajów związanych z wiwahą.

16. Antyesti - ceremonia związane ze śmiercią

- odprawiane na łożu śmierci

- związanie z unicestwieniem martwego ciała

- wspomagające przejście ze świata duchów w świat przodków

- rytuały dokonywane w celu oddania czci przodkom

http://farm8.static.flickr.com/7263/7865403364_fff547b925.jpg

Święty ogień ofiarny zapalany  w ceremonii odprawianej na cześć bogów spala też ciało umarłego. Wyzwala jego duszę z przemijającej formy ciała od razu, w dniu śmierci. Po śmierci ciało umarłego kładzie się na ziemi, kierując jego głowę na południe, ku królestwu umarłych. Obok ciała zapala się oliwną lampkę, która powinna płonąć trzy dni. Unika się dotyku martwego ciała, uznawanego za nieczyste. Po śmierci za nieczyste przez kilka dni  uchodzi dom umarłego i jego rodzina. Członkowie rodziny obmywają ciało świętą wodą, odziewają w nowe ubranie, nie zasłaniając jego twarzy. Jeśli umiera mężczyzna lub wdowa, odziewa się ich ciała w białe szaty. Jeśli zamężna kobieta lub młoda dziewczyna w czerwoną lub żółtą. Jeśli mąż kobiety żyje wiąże się jej duże palce u stóp ze sobą.  U szywaitów czoło umarłego smaruje się świętym popiołem, u wisznuitów pastą sandałową. By wspomóc uwalnianie z ciała duszy w usta wlewa się kilka kropel świętej wody z Gangesu. Kilka listków świętej bazylii (tulsi) kładzie się z prawej strony ciała. Ciało może być ozdobione drogocennościami. Umieszcza się je na noszach z bambusa. Nosze i ciało pokrywa się kwiatami. Różami, jaśminem, nagietkami. Na miejsce kremacji niosą je na swoich ramionach krewni. Często jednak z powodu nieczystości ciała  niosą je ludzie spoza kasty, kiedyś zwani niedotykalnymi. Jeśli miejsce kremacji jest daleko, ciało jest wiezione wozem zaprzężonym w woły, ostatnio i samochodem. Nad rzeką w miejscu kremacji na stosie drewna układa się ciało nogami na południe, w kierunku królestwa umarłych. Zdejmuje się ozdoby. Następnie krewny, najczęściej najstarszy syn, recytując święte hymny trzykrotnie obchodzi ciało (ustawiony do niego lewą strona) obrzucając stos drewna i ciało wodą i ghi. W usta umarłego wkłada ziarna sezamu i ryżu.  Rysuje trzy linie oznaczające Jamę (boga śmierci), Kalę (czas, boga kremacji) i umarłego. Przed zapaleniem stosu sprawujący ceremonię obchodzi  ciało niosąc gliniany dzban wypełniony wodą, który rozbija obok głowy umarłego.  Zapala pochodnią stos. Krewni kilkakrotnie okrążają płonący stos.  Ceremonię kończy kapala kriya - by ostatecznie uwolnić duszę z ciała, syn rozbija płonącą czaszkę bambusową pałką. Zaczyna tym okres żałoby, który się kończy rano trzynastego dnia od chwili śmierci. Póki ogień spala ciało, co trwa kilka godzin, krewni mogą wrócić do domu. Nie oglądając się za siebie. Zaraz po kremacji rodzina powinna się natychmiast wykąpać. W ten czas żałoby nie powinni oni składać ofiar bogom, spotykać się z innymi ludźmi. W tym czasie nie wolno im  się golić, strzyc, obcinać paznokci. Wszystko, czego dotykają krewni, staje się nieczyste. Na dwa dni po kremacji najważniejszy z krewnych udaje się na miejsce kremacji, by zebrać popiół do urny.

Czasem dziesiątego lub dwudziestego dnia męscy potomkowie umarłego golą sobie głowy i spotykają się przy prostym posiłku, podczas którego z przyjaciółmi i rodziną wspominają zmarłego. Tego dnia rozdaje się też biednym jedzenie. Na cześć zmarłego.

Prochy umarłego zostają z urny wysypane w rzece lub w morzu. Jeśli to możliwe, to w tak świętych miejscach, jak w Gangesie - w Waranasi, Haridwarze, Allahabadzie, w rzece Kaweri w  Srirangam, czy  w morzu w Rameśwaram.

https://4.bp.blogspot.com/-WYBaFfYwg08/UpT5q0VUpAI/AAAAAAAAEtc/xrMGMBWjMro/s1600/1476674_613097568752178_939737777_n.jpg

T

TIRUPATHI

- świątynia na południu stanu Andhra Pradeś. Jedno z najsławniejszych miejsc pielgrzymek. Codziennie przybywa do niej 30 tysięcy ludzi.  Poświęcono ją Wisznu, tu zwanym Wenkateśwarą.  Darśana tzn. spojrzenie na wyobrażenie boga jest wyjątkowo dozwolone nawet nie hindusom. Twarz boga przedstawiono z zamkniętymi oczyma, by nie ulec zbyt silnej mocy jego  nieosłoniętego  powiekami spojrzenia.  Świątynia dysponuje pięcioma tysiącami obsługujących ją osób. Być może jest jedną z najbogatszych w Indiach. Dochód z datków pielgrzymów wynosi 5 miliardów rupii rocznie. Przeznacza się je na cele charytatywne, m.in. szkoły, domy dziecka, domy dla pielgrzymów,opiekę medyczną dla biednych.

http://media2.intoday.in/indiatoday/images/stories/tirupati_660_081013043345.jpg

U

UPANAYANA (UPANAJANA)

- prowadzący naprzód - termin na określenie ceremonii otrzymania świętej nici i stania się członkiem aryjskiej społeczności "podwójnie urodzonych".  To rytuał podczas którego guru dokonuje inicjacji chłopca z jednej z trzech wyższych kast w systemie kastowym. Jeśli chodzi o najwyższą kastę braminów (kiedyś przeznaczonych na kapłanów) to w 7-8 roku życia, jeśli o drugą kastę w hierarchii, kszatrijów (kiedyś wojowników, władców) to w w 11 roku życia, a wajśjów w 12 w roku życia.  To jeden z 12 najważniejszych ceremonii (Samskara)wymienianych w nauczaniu o dharmie, obowiązkach wobec miejsca narodzin i stadium życia.

https://4.imimg.com/data4/WL/BN/MY-26137182/upanayana-munja-vratabandha-500x500.jpg

V

VAIŚYA- WAIŚJA -

Trzecia z grup w systemie kastowym. Po braminach i kszatrijach.  W hymnie Puruszy w starożytnej świętej dla hindusów księdze "Rygwedzie" przedstawiono system kastowy jako system, którego źródłem jest  sakralny podział  kosmicznej osoby Puruszy. Bramini, najwyżsi w systemie kastowym pochodzą z głowy ofiarowującego  siebie Puruszy, kszatrijowie z ramion, wajśjowie z bioder, ze stóp siudrowie, którzy służą trzem wyższym kastom.  Narodziny z bioder symbolicznie łączone są z płodnością, z prokreacją, stąd wajśja jest tym, kto dba o hodowlę zwierząt i o uprawę roślin. Podobnie jak dwie wyższe grupy wajśja zalicza się do "podwójnie urodzonych", a więc ma prawo słuchać recytacji świętych ksiąg i uczyć się ich na pamięć.  Ma też prawo odprawiania rytuałów religijnych w obrębie domu i rodziny.

http://media.factmyth.com/2016/08/caste-system.jpg

W

WORLD AGES  - epoki istnienia materialnego świata
- hindusi przyjmują cykliczną koncepcję czasu. Pierwszy raz wyrażono to w starożytnych  "Upaniszadach". Na czas składają się powtarzające się mahajugi   tzn. cztery w miarę rozwoju coraz krótsze okresy (jugi)

https://sg-dae.kxcdn.com/blog/wp-content/uploads/2015/01/kali-yuga-nakshatra-padas-31.jpg

- Satjajuga trwa 4 tysiące boskich lat

- tretajuga trwa 3 tysiące boskich lat

- dwaparajuga trwa 2 tysiące boskich lat

- kalijuga, w której właśnie się znajdujemy, trwa tysiąc boskich lat tzn.  432 tysiące lat naszego kalendarza

W każdej z kolejnych jug w świecie dzieje się coraz gorzej.

Każda mahajuga trwa dwanaście tysięcy boskich lat tzn. 1.555.200 tysięcy ludzkich żywotów. Tysiąc takich mahajug oznacza kalpę,  czyli jeden dzień z życia stworzyciela światów Brahmy. Po tym dniu następuje noc Brahmy, podczas której świat nie istnieje w formie materialnej. Po 100 latach takich dni i nocy Brahma jest tak wyczerpany, że wszystko powraca do swego boskiego źródła i na nowo jest potem stwarzane. Nieskończony i cykliczny czas jest charakterystyczny dla hinduizmu, buddyzmu i dżinizmu.

Y

YAMA (JAMA) -
 bóg podziemia i umarłych. W liczącej sobie trzy i pół tysiąca lat "Rygwedzie", najstarszej świętej księdze hinduizmu Jama i jego bliźniacza siostra Jami są pierwszą parą ludzką, od której pochodzi reszta ludzi.  Jako pierwszy człowiek, który umarł, Jama stał się bogiem umarłych i sędzią ich życia.  W  dwutysiącletnim eposie "Mahabharacie" przedstawiono go jako tego, kto jest wcieleniem Dharmy i próbuje najstarszego  z pięciu braci Pandawów, Judhisztirę zadając mu religijne zagadki. On też obdarza Judhisztirę, który jest jego synem, wiedzą o swojej przyszłości. Obu Jamę i Judhisztirę zwie się Dharma Radźą tj. królem Dharmy.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/33/Yama_on_buffalo.jpg

Z

ZAECHNER  Robert Charles  (1913-1974)
  - znawca porównawczego religioznawstwa. Podczas II Wojny Światowej służył w Iranie i tam zainteresował się zaratusztrianizmem.  Na uniwersytecie w Oxford od 1953 do 1974 zajmował się Wschodnimi Religiami, publikował wiele na temat hinduizmu, napisał m.in. wprowadzenie do hinduizmu.