Sloneczniki

Alfabet zakochanego w Indiach – Jean Claude Carriere

Alfabet zakochanego w Indiach – Jean Claude Carriere

27-07-2016


"W pewnej opowieści, dawnej i dzisiejszej, sęp chce pożreć gołębia, który schronił się na udzie króla. Król proponuje sępowi, by pożarł innego, a ten (...), odpowiada mu: "Od zawsze żyję dziś tym gołębiem". To jedno z najbardziej indyjskich zdań, jakie znam. Od zawsze żyjemy dziś. Pięć tysiącleci chwil."



Książkę 85-letniego francuskiego pisarza, scenarzysty sławnych w świecie filmów, współtwórcy 9-godzinnej "Mahabharaty" Petera Brooka, Jeana Claude'a Carriere




 czytałam kilka  lat temu, jeszcze przed podróżami do Indii. Teraz wróciłam do niej, by porównać nasze indyjskie doświadczenia. Jego opisane dziesięć lat temu. Z trzydziestu pobytów w Indiach. Moje przeżyte w ostatnich latach.
Lubię formę alfabetu (np u Kisiela). Zawsze ciekawi mnie, jakie hasła wybierze autor.  O Indiach w tej formie pisał  Shashi  Thakoor w "The elephant, the tiger, and the cell phone", przedstawiając m.in. takie hasła, jak: korupcja, komunalizm



 -  różnice między wyznaniami wykorzystywane politycznie, Birla, Babri meczet, Kamasutra, Kargil,



 Kaszmir,



wegetarianizm, śluby,



 Tagore, Parsowie,



Matka Teresa, posty, mniejszości, mango,



Podział, sekularyzm, sari,



ogłoszenia matrymonialne itd

Jean Claude Carriere pisze żywo,  z poczuciem humoru, odnosząc się do swoich doświadczeń z podróży po Indiach, ze studiów nad literaturą nie tylko indyjską, z której ze szczególną pasją przedstawia nam "Mahabharatę".



Chce się z nim podróżować, chce się przytaczane przez niego anegdoty zapamiętać, cieszy możliwość wzbogacenia się u niego wiedzą o Indiach.

Podobnie jak wprowadzałam  "Słownik cywilizacji indyjskiej"  i "Słownik mitologii hinduskiej" chciałabym napisać tu o kilku  z  przedstawianych przez niego hasłach. Wybrałam je po jednym na literę: Agra i Taj Mahal, Bałwany,  Cuda,  Dziwność, Eunuchowie, Fakirzy, Guru, Hanuman, Indie,
Jayalalitha, Kańcipuram,


Lotos,


Mandu,


Nataradźa,


Orcha,



Pytania, Rzeka, Śankaraćarja,


Tejjam,


Uzurpacje, Woźnica i zaprzęg, Złudzenie, Życie.

A teraz z nich wybiorę tylko niektóre do opisu:
- INDIE
w tym haśle cytat z La Mer Micheleta z 1861 roku na temat kształtu Indii:



 "Morze wystąpiło tu jako wielki artysta. Nadało ziemi kształty zachwycające, błogosławione, w których chętnie tworzy swe dzieła miłość. Jego uporczywe pieszczoty zaokrąglające wybrzeża, nadały jej kontury macierzyńskie i tę rzekłbym - widzialna czułość, która tchnie kobieca pierś".



PYTANIA
W starożytnym eposie  "Mahabharata"



  spragnieni Pandawowie próbując napić się wody z jeziora słyszą:
"Zanim zaczniecie pić, odpowiedzcie na moje pytania". Tak bardzo im się jednak chce pić, że trzech Pandawów napiwszy się pada martwych na ziemię. Dopiero najstarszy z braci Judhiszthira  ma dość siły, by nie pić i odpowiedzieć na pytania. Pod postacią jeziora wagę pytań sugeruje swemu synowi jego ojciec  Dharma.

W "Żywocie Aleksandra" Plutarcha  młody zdobywca Indii



 spotkawszy mędrców hinduskich decyduje się zadać im kilka pytań:
"Co było wcześniej, noc czy dzień?" - indyjska odpowiedź: "Dzień był wcześniej, ale tylko o jeden dzień".
Najbardziej jednak Carriere podoba się dialog:

- "Dlaczego ludzie się buntują?"
I indyjska odpowiedź:
- "By znaleźć piękno: W życiu lub w śmierci"



ŻYCIE
W tym haśle o tym, że życie jest złudzeniem, niemniej  mimo złagodzenia smutku z powodu  końca życia obietnicą reinkarnacji (dla dążących do mokszy  hindusów smutkiem jest niemożność wyrwania się z kręgu wcieleń) smutek ten bywa dojmujący. Carriere zamyka książkę consolamentum z "Mahabharaty":
"Dwa polana płyną po oceanie, spotykają się
i od razu rozchodzą się w różne strony.
Tak samo twoja matka i ty, twój brat i ty,
twoja żona i ty, twój syn i ty.
Mówisz do nich: żono, ojcze, przyjacielu,
a przecież tylko spotkałeś ich w drodze.
Ten świat obraca się jak koło,
to przechód w wielkim oceanie czasu,
w którym krążą dwa rekiny, starość i śmierć.
Nic nie trwa, nawet twoje ciało.
Rozkosz, ból - wszystko jest nadane.
Nic nie pozstaje, nic nie powraca.
Masz, czego pragniesz,
Masz, czego nie pragniesz,
a nikt nie wie dlaczego.
Nic nie zapewni szczęścia człowiekowi.
Gdzie jestem? Dokąd pójdę? Kim jestem? Dlaczego?
I nad czym miałbym płakać?"


Głęboka wiedza, erudycja. Swoboda, z jaką Carriere porusza się w kulturze indyjskiej poraża. Widziałam jego "Alfabet zakochanego w Meksyku". Nie lubię serii, niemniej jego chętnie przeczytałabym nigdy nienapisany "Alfabet zakochanego w Rosji" i "Alfabet zakochanego w Izraelu i Palestynie". Niestety w tych krajach się Carriere nie zakochał.
Na pewno do tej książki jeszcze wrócę.