Sloneczniki

Taniec siedmiu zasłon - opowiadania indyjskie

Taniec siedmiu zasłon - opowiadania indyjskie

13-05-2013

Czytelnik

Warszawa1977

tłum. z hindi: Alcija Karlikowska i Tatiana Rutowska

z bengalskiego:

Barbara Grabowska i Elżbieta Walterowa

str 290

wstęp: dr Tatiana Rutkowska

 

motto:

Literatura daje nam poczucie więzi z innymi ludźmi  - R. Tagore


 Kolejny tomik przedstawianych tu opowiadań indyjskich. Podobnie jak w poprzednich  - "Głodne kamienie" Tagore, "Pańską studnię" Premczanda, "Koń i dwie kozy" Narayana (nie licząc "Opowiadań indyjskich" Polaka Krzysztonia), współczesne Chandry "Miłość i tęsknota w Bombaju", "Nieświadome błędy naszego życia" Divakaruni (Zahry post), Lahiri "Tłumacz chorób" i  "Nieoswojona ziemia", jak również podobnie ciekawy  zbiór opowiadań różnojęzycznych Indii "Jak słońce" - dużo w nich cierpienia. Dziewięciu pisarzy bengalskich ( w tym najbardziej znani Tagore, Parashuram, Bonophul, Bimal Kar), 15 opowiadań w tym języku. Dziewięciu pisarzy języka hindi (w tym najsławniejsi: Premczand, Kryszan Czandar i  Jaishankar Prasad plus dwie kobiety: Mannu Bhandari i Usha Priyamvada). Wiele z czasów brytyjskiego Raju, niektóre opisują czas  starożytny, bywają wśród nich zabawne, ale większość - mroczne. Jedno z opwiadań ("Partię szachów" Premczanda) sfilmowano jako Shatranj ke Khiladi.

Największe wrażenie zrobiły na mnie opowiadania Rabindranatha Tagore poświęcone aranżowanym małżeństwom (szczególnie przesmutna historia  pt. "Zeszyt", której bohaterką jest dziewięcioletnia dziewczynka poślubiona dorosłemu mężczyźnie).


Opowiadania bengalskie:

 

Rajshekhar Basu (znany jako Parashuram)

żył od 1880 do 1960 r - znany bengalski pisarz (humorysta, satyryk) i chemik

W życiu prywatnym doświadczony tragedią. Jego jedyna córka straciwszy bardzo młodo w wyniku terminalnej choroby swego męża, zmarła w tym samym dniu, co on. Pisarz straciwszy następnie także żonę, żył jeszcze 12 lat, nie pozwalając by jego osobiste cierpienie wpływało na jego humorystyczne opowiadania. Pisał nawet po udarze mózgu  w 1959 roku, rok później podczas następnego zmarł we śnie.

Zajmował się oprócz literatury (dwa jego utwory sfilmował Satyajit Roy - Parash Pathar i i Mahapurush (tzn. Święty człowiek wg opowiadania Birinchibaba), tworzeniem słownika bengalskiego. W czas walki wyzwoleńczej wspomagał bojowników finansowo i jako chemik materiałami  do produkcji bomb. Jego młodszy brat Girindrasekhar Bose był pierwszym freudystą na Wschodzie.

  • Taniec siedmiu zasłon - z bengalskiego – Paraszuram

Nimfa Urwasi poprosiła boga Indrę o zgodę na zejście na ziemię. Mimo że nie było już tam wśród żyjących jej umiłowanego śmiertelnika, króla Purowasy, nimfa znudzona życiem na wysokościach, zapragnęła podbić serca innych śmiertelników. Indra postawił jej warunek: zgoda, jeśli uczyni czułymi na swe wdzięki trzech ascetów: osłoniętego tylko korą drzewną Parwatę, ubranego tylko w przepaskę na biodra Kardamę i "odzianego w powietrze" Kutukę, 

którego nagość przykrywała tylko długa do kolan broda. Po ugoszczeniu ascetów – girlandą kwietną i obmyciem im nóg - nimfa rozpoczęła przed nimi taniec siedmiu zasłon.

Stopniowo miała pozbawiając się swoich ozdób i odzieży w tańcu stanąć przed kuszonymi naga. Wkrótce Parwata i Kardama zgorszeni jej tańcem, bojąc się pokusy dla ich ascezy zasłonili przed jej widokiem oczy, co Urwasi uznała za dowód podboju ascetów. Ale Kutuki patrząc na nagą Urwasi domagał się, by zrzuciła ostatnią zasłonę - skórę. To też zasłona. Chcę zobaczyć, co ma pod spodem. Mędrzec Narada rzekł do niego: pod spodem ma tłuszcz, pod nim mięśnie i szkielet. A pod szkieletem? Nic. To gdzież ta kobiecość, co miała we mnie rozpalić krew? W szatach, ozdobach, okazywanych uczuciach i w sercu zakochanego". Kutuka poczuł się oszukany. W jego oczach ciało Urwasi niczym nie różniło się od ciała zwierzęcia. Upokorzona Urwasi wybrała życie w ascezie - zgoliła głowę, założyła na szyję girlandę z tulsi, namalowała znak tilaki na czole i u stop Wisznu rozpoczęła medytację.

  • ANODDIBAI – Paraszuram

Trikro mdasza, delhijskiego przedsiębiorcę oskarżono o posiadanie trzech żon. Nie wiedział on, że od pewnego czasu obowiązywało prawo zabraniające hindusom, sikhom i buddystom posiadania więcej niż jednej żony. Pięćdziesięcioletni Trikromdasz owdowiawszy potrzebując opieki nad kilkorgiem sierot, ożenił się z majętną kłótnicą Anondibai. Pracując w Delhi Trikromdasz często jeździł do filii swojej firmy w innych częściach Indii. Tam też poślubił nieświadoma tego że Trokrom ma już żonę, Radżhonszi. Tworząc dla niej dom w Bombaju. Podobnie uczynił z Bolaką w Kalkucie. Dotychczas Trikrok godził życie w trzech domach, z trzema nic o sobie niewiedzącymi żonami. Teraz, by prawu stało się zadość miał oddalić od siebie dwie z nich wynagradzając im finansowo krzywdę. Najwięcej praw do niego miała pierwsza żona Anodi, ale w porównaniu z dwiema kolejnymi wydawała mu się za mało światowa. Gdy jednak Trikrom wyjawił swoim żonom prawdę - szybko przekonał się, której z nich zależy na nim, a której tylko na jego pieniądzach. To ułatwiło wybór. A wybraną udało się pocieszyć pielgrzymką do Mathury, Wryndwany i Dwaraki....


  • ŻARTOBLIWA KORESPONDENCJA – Paraszuram z bengalskiego

Dr filozofii Szuakndo Dotto dzięki pracy w fabryce nawozów w Sindri ma zapewniony dobrobyt. Człowiekowi pełnemu pasji – fotografia, malowanie, doświadczenia naukowe – brakuje do szczęścia żony, która sprawnie zajęła by się prowadzeniem domu. W jej wyborze zdaje się na decyzję wuja, a ten wybiera mu za żonę Szunondę. Zanim jednak za kilka tygodni dojdzie do ślubu przyszli małżonkowie wymieniają między sobą kilka listów, zwierzając się między sobą w żartobliwej formie ze swoich mankamentów, słabości potrzebujących wybaczenia, pisząc też o tym, czego potrzebują, na czym im zależy.....

  •  STAROŚĆ JAJOTIEGO – Paraszuram z bengalskiego

Król Jajati nadużył synowskiego posłuszeństwa i zażądał od swojego dwudziestokilkuletniego syna jego młodości. Syn przyjął posłusznie brzemię ciała ojca oddając mu w zamian swoją młodość. Pod dwudziestu latach ojciec zdecydował się pogodzić ze swoim wiekiem. Przyjąć los osiemdziesięciolatka, oddając synowi jego życie. Ale Puru w między czasie pogodził się z przyjętym za ojca wiekiem, oddał się odpowiednim do tego etapu życia medytacjom i ascezie.


Nie chciał już z tego zrezygnować. Zaproponował by ojciec  przyjął swoją starość od kogoś innego. Ogłoszono to w całym kraju. Zjechali się do Hastinapuru starcy gotowi cofnąć swój czas życia. Wśród nich dwóch starców spragnionych poślubienia młodej Manohary.


Jej uroda tak urzekła króla, że gotów był odstąpić od decyzji przyjęcia z powrotem swojej starości. Wezwano na pomoc Puru...

Rabindranath Tagore

 (1861-1931), bengalski pisarz, malarz, filozof i pedagog, noblista w literaturze, autor powieści  Dom i świat, Rozbicie, opowiadań (Głodne kamienie); noblista w literaturze


  • ZESZYT – Rabindranath Tagore – z bengalskiego

Uma wcześnie odkryła czar zapisywania swoich myśli w zeszycie. Nic więc dziwnego, że gdy dziewięcioletnią Umy zaślubiono dorosłemu


już przyjacielowi jej brata jej ukochana niania zapakowała wraz z rzeczami Umy zeszyt - część jej poprzedniego życia, miejsce, gdzie mogła ona  podzielić się swoimi myślami, wyrazić tęsknotę za domem. Ale w wielkim domu męża nie było miejsca na prywatność. Jej bratowe podejrzały Umę piszącą coś w zeszycie. Zaniepokoiło to jej męża. Uważał on bowiem, że edukacja osłabia w żonie kobiecość, wzmacnia jej męskość nie służąc więzi małżeńskiej. Coś trzeba było z tym zrobić...

  • POSAG Rabindranath Tagore - z bengalskiego

Dziewczynkę urodzoną po pięciu synach nazwano Nirupoma, niezrównana. W oczach jej ojca Ramszundora godna była najlepszej partii. Nawet wejścia do arystokratycznej rodziny, w której żądano dziesięciu tysięcy rupii posagu. Ojcu Niru nie udało się zebrać do dnia ślubu żądanej sumy. Rodzina przeżyła upokorzenie, a Niru po ślubie w rodzinie męża poniżano na każdym kroku, wzbraniano jej kontaktów z ojcem. Niru żyła tak, jakby w rodzinie męża nie miała nawet prawa do jedzenia. Wkrótce wycieńczona zachorowała....

  • SZUBHA – Rabindranath Tagore z bengalskiego

Najmłodszą z trzech córek nazwano Szuhasznini – O słodkim głosie. Nie wiedząc, że dziecko jest nieme. Milczenie odcięło ją od innych ludzi. Nauczyło życia w samotności, w bliskości ze zwierzętami. Pewnego dnia rodzina wywiozła przerażoną zmianą i obcymi miejscami Szubhę do Kalkuty. Rodzice znaleźli dla niej męża. Jej mąż po ślubie przeżył głębokie rozczarowanie zorientowawszy się, że jego żona jest niema.....

  • GŁUPOTA RAMKANAJA - Rabindranath Tagore

Guroczon umiera. Jego druga żona Borodazundari nie przejmuje się tym zbytnio. Mimo to umierający dyktuje bratu testament, w którym wszystko, co posiada, zostawia swojej żonie. Ramkanaja nie cieszy taki zapis. Liczył, że brat zapisze majątek jego synowi Nobodipowi. Spełnia jednak wolę brata oddając testament bratowej, czym wzbudza oburzenie i pogardę w swojej żonie. Nobodip  z matką wysyłają Ramkanaja do Benaresu,


a pod jego nieobecność wszczynają sprawę sądową przedstawiając fałszywy testament. Przekupując  świadków. Wróciwszy do domu wstrząśnięty Ramkanaj pojawia się w sądzie...

Bonophul, inaczej Balai Chand Mukhopadhyay - znany powieściopisarz i dramatopisarz bengalski. Sfilmowano jego opowiadanie Tilottama i powieści Bhuvan Shoeme (reż. Mrinal Sen) i Arjun Pandit


- urodził się w 1899 roku w wiosce Manihari w stanie Bihar,  po publikacji swoich utworów w prasie został przez dyrektora szkoły upomniany, że pisanie źle wpływa na jego edukację, więc by nie dopuścić do wyrzucenia ze szkoły, zaczął publikowac pod pseudonimem Bonophul (po bengalsku dziki kwiat). Maturę zdał w 1918 roku, studiował potem w Hazaribagh (dziś w stanie Jharkhand), potem w Kalkucie  - podobnie jak ojciec medycynę - w między czasie poślubiając Lilawaty, studentkę Bethune College (od 1879 roku pierwszy college dla kobiet w Indiach)


W trakcie studiów  przeniesiony do  szpitalu Akademii Medycznej  w stolicy Biharu, Patnie. Pracował w Bhopalpurze (nadal w Biharze),

w 1968 przeniósł się nad Salt Lake w Kalkucie.

Tu zmarł w 1979 roku.


  • TILOTTOMA – Bonophul – z bengalskiego

"W życiu każdego człowieka zdarza się taki dramatyczny moment, kiedy w jednej chwili zmieniają się wszystkie postanowienia i plany .... Dlatego nie ma znaczenie, czy jest Ramą czy Rawaną".


Każdy z nas pewnego dnie podejmuje decyzję jaka Rawana, wybierajaą zło, innego dnia  jak Rama, wybierając dobro.

Nokul Gondi wybrał dla swojego dostatnio żyjącego syna narzeczoną Tilottamę. Syn wyobrażał sobie swoją przyszłą żonę na miarę noszonego przez nią imienia jednej z nimf. W chwili pomyślnego spojrzenia, gdy małżonkowie po raz pierwszy się ujrzeli, Gokul poczuł się bardzo zawiedziony. Dziewczyna nie była w stanie go oczarować ani urodą, ani wiedzą, ani charakterem. W dodatku jej ojciec nie dopłacił rodzinie Gokula obiecanych sum na posag. Co z tego , że dobroć promieniowała z jej twarzy jak z najlepszych bakłażanów". W domu pokornie pędziła rolę służącej. Zdecydowano, że ojciec ożeni syna powtórnie. Wkrótce w życiu Gokula pojawiła się piękna Usza. Gokul zakochał się w niej. By ją poślubić zdecydowany był odesłać Tilottomę na zasze do jej rodziców. Przyjęła to bez protestu pragnąc tylko szczęścia dla niego. W dniu zaślubin nie było komu zadąć w konchę weselną.


Matka Gokula zażądała tego do Tilottomy.....


  • IRA – Bonidronal Boszu

Szuhryd po powrocie z Austrii wyruszył pociągiem z Bengalu do Delhi. Za Patną ogarnęło go przygnębienie na widok pociemniałego nieba i świata zalanego deszczem W Allahabadzie nagle podjął decyzję. Wysiada, by odwiedzić osiem lat niewidzianą Irę, córkę prawnika, który stał się ascetą. Dojechawszy dwukółką

 

do domu na odludziu, Szuhryd poczuł niepokój. Czekając na nieobecną akurat Irę przeżył trwogę błąkając się po zaniedbanym, spustoszonym ogrodzie,

który pamiętał jako kwietny raj, w którym kiedyś z Irą popijał herbatę i śpiewał piosenki. Uciekł z ogrodu do domu, w którym poraziła go figurka Nataradży, zatrzymanego w pół gestu w swoim tańcu zniszczenia. Oglądając album ze zdjęciami Shuhryd wspomniał swoją młodzieńczą miłość, do zaprzyjaźnionej z jego siostrą Bibhą, Iry. Szczególnie dzień, w którym przywitała deszcz śpiewając mu pieśń piętnastowiecznego poety Widjapatiego.


Wielka ulewa miesiąca bhador, a mój dom pusty. Teraz w ciemnościach, które nagle zapadły w domu Szuhryd znowu usłyszał, jak Ira śpiewa mu tę pieśń. Wkrótce potem dowiedział się od jej siostry Reby, że Ira od pół roku nie żyje.....


Bimal Kar - znany powieściopisarz i autor opowiadań z Bengalu. Urodzony w 1921 roku w brytyjskim wówczas jeszcze Bengalu, młodość spędził w stanie Bihar, pracował w Kalkucie jako dziennikarz, za powieść Asamay otrzymał w 1975 roku nagrodę Sahitya Akademi. Inne znane jego  powieści to  - Dewal, Purna Apurna, Jadubansa i  Balika Badhu. Wiele z jego powieści sfilmowano. Pisał też książki dla dzieci. Zmarł w Zachodnim Bengalu w 2003 roku.

 

  • MOSKITIERA Bimol Kar

Toru, wdowa po Debu dostała od losu kolejną szansę. Pokochala Koroka, a on pokochał ją. Biały przedziałek z którego zmyto cynober – znak bycia mężatką, wkrótce znów się zaczerwieni sindurem. Obserwująca zakochanych matka Debu, wydaje się błogosławić ich miłości. W trosce o Koroka każe Toru zaczepić nad jego łóżkiem moskitierę. Toru biorąc od matki tę moskitierę czuje się wstrząśnięta. Ma osłonić swego ukochanego moskitierą, która wisiała kiedyś nad łóżkiem małżeńskim jej i Debu. Tej nocy w domu dzieją się dziwne rzeczy...

Przeklęta - Szudhindronath Thakur
 

Gdy zadłużonym weselami pięciu córek i kształceniem dwóch synów Daminilocie i Dżamininathowi urodziła się kolejna córka na imię jej dano Pararmukhi - Przeklęta.


"Nie było dla ciebie miejsca, weszłaś do mojego łona, by cierpieć".  Dziewczynka rosła w poczuciu winy, pełna współczucia wobec trosk rodziców, zadłużonych u mleczarza, niepokojonych groźbami sądu ze strony złotnika.

Pewnego razu marząc, jak mogłaby rodziców uszczęśliwić złotem, za które można by spłacić wszystkie dług (może zyskała by za to  nowe imię - Szonarmukhi - Złotolica?), usłyszała, że żonie zamindara bogini Kali


we śnie kazała w zamian za szczęśliwy los rodziny złożyć w ofierze ósme dziecko. Żona zamindara obiecała tysiąc rupii, komuś,  kto jej odda swoje ósme dziecko...


 

  • KUSZUM - Hemendrokumar Raj

Kuszum, kobieta, która sprzedaje swoją urodę za rupie. Marząc o innym, uczciwym życiu. Pewnego dnia czuje jego posmak. Ocala nieprzytomnego starca, przynosi go do domu, pielęgnuje go, poi, masuje. Kupuje mu leki. Nagrodą za troskę jest chwila, gdy nieprzytomny widzi w niej matkę. Kiedy gorączka nie opada, Kuszum oddaje starca do szpitala. Stęskniona za starym człowiekiem, który w czas opieki stał się jej bliski jak ojciec, ona, prostytutka idzie go odwiedzić w szpitali. Starzec okazuje się braminem i ...

Bibhutiphuszon Mukhopadhaj

urodził się w 1894 roku w mieście Darbhanga

w stanie Bihar, miał ośmiu braci i dwie siostry. Kształcił się w Patnie i Kalkucie. Pierwszą powieść Ranur Prothom Vagh’ opublikował w 1934 roku. W jego literaturze można znaleźć humor i psychologię dziecka.

Zmarł w 1987 roku tam gdzie się urodził, w swoim domu w Darbhandze  mając 93 lata.

 


 

  • NOWOCZESNA DZIEWCZYNA - Bibhutiphuszon Mukhopadhaj

Na maleńkiej stacji z pociągu z Kalkuty wysiadają dwie osoby.  Przypadkiem spotyka się dwójka studentów z tego samego college'u: Nandita Ray i Szonar. Ona decyduje się podwieźć go wysłaną po nią dwukółką. Znając się ze studiów czują się ze sobą bardzo swobodnie, dyskutują, cieszą się swoją obecnością. Ona zwierza mu się, że jedzie do domu na spotkanie z kandydatem na męża, który życzył sobie na żonę nowoczesną dziewczynę. On rozbawiony wypytuje  ją o to. Wysiadają w tej samej wiosce....

 

  •  WIOSNA PEŁNA PŁACZU - Prantosz Ghotok

 

Nandity Czoundhuri nie cieszą dziś urodziny. Przeżywa je w cieniu rychłego wyjazdu ukochanego. Niszakor wyjeżdża do Bonn na studia. Nandicie trudno się pogodzić się z jego słowami o ostatnim pożegnaniu. Jej płacz zdumiewa ojca Konadmohona. Wychował swoją córkę w otoczeniu książek uniwersyteckich, w dyskusjach o Tagore, w kulcie nauki, karmiąc sentencjami typu "śmiech, płacz, miłość to wszystko jest tylko oszustwem naszych nerwów.  Sentymentalizm to inna  nazwa romantyzmu". Jak mogła wejść w tę wiosnę pewną płaczu? Pewnie tak, jak on kiedyś lata temu z kimś, kogo twarz widział tylko w cieniu fresków Adżanty.



Niszakor odjeżdża   i zostawia w Nandicie wspomnienie miłości spełnianej w pokojach hotelowych. Nie tylko w Nandicie. Także w Henie Mojtro, Czhobi Sen i w Urmili. Na jego powtarzane tylu kobietom słowa " Nasza znajomość nie zaczęła się dzisiaj", czeka już kolejna kobieta....

 

 


Opowiadania w języku hindi

 

Premczand

 


Dhanpat Rai Srivastav, zwany jako Premchand (1880-1936) - jeden z największych pisarzy  literatury hindi; klasyk realizmu, powieści (Nirmala, Godaan - Dar krowy) i opowiadania w hindi i urdu; urodzony w wiosce koło Waranasi; czwarte dziecko pracownika poczty,  jego dwie starsze siostry zmarły w dzieciństwie, miał jeszcze  siostrę Suggi. Mając 7 lat zaczął naukę w madrasie, tam uczył się urdu i perskiego. Jako ośmiolatek stracił matkę, zmarła w wyniku długiej choroby. Wkrótce potem zmarła opiekująca się nim babka i Premczand pozbawiony uwagi starszej zamężnej już siostry i zajętego pracą ojca żył bardzo osamoniotniony. Po przeniesieniu się rodziny do Gorakhpur, ojciec ożenił się, ale ze strony macochy  Premczand nie zaznał miłości. Pocieszenia w samotności od śmierci matki szukał w książkach. W misyjnej szkole nauczył się angielskiego. Pierwsza (zaginioną dziś) pracę napisał w Gorakhpur.


Była to farsa na temat kawalera, który zakochał się w kobiecie z niższej kasty. Prototypem bohatera był szydzący z pasji Premczanda do książek wuj. Farsa miała być zemstą za szyderstwo. W latach 90-ch Premczand studiował w
Queen's College w Waranasi.

Jeszcze jako ucznia w 15 roku życia ożeniono go ze starszą od niego, ale bogatą dziewczyną, którą Premczand uważał za osobę brzydką i swarliwą. Przerwawszy studia z powodu niepowodzenia w matematyce, dorabiał jako nauczyciel. Publikować zaczął w1905 roku, żyjąc w Gorakhpur, a potem w  Waranasi.  W 1921 roku w odpowiedzi na Mahatmy wezwanie do bojkotu państwowych posad administracji brytyjskiej w Indiach,  za zgodą swej brzemiennej żony, mimo  dwojga dzieci i słabego zdrowia porzucił posadę. Przez kolejne 15 lat, aż do śmierci w 56 roku życia, pisał i publikował borykając się z kłopotami finansowymi i problemami zdrowotnymi. Dwa lata przed śmiercią próbował znaleźć zatrudnienie w bollywoodzkim przemyśle filmowym w Bombaju. Zmarł w Waranasi w 1936 roku. Jego najbardziej znane powieści to  Godaan (The Gift of a Cow, 1936), Rangabhumi (1924) Gaban (1928 Embezzlement).

 PARTIA SZACHÓW - Premczand

1856 rok. Lakhnau.

Czas panowania Wadżid Alego. Miasto oddaje się zabawie nie licząc się z rosnącym zagrożeniem ze strony Anglików. Ludźmi zabawy są też Mir Sadżat Ali i Mir Rośn Ali od lat dzień w dzień grający ze sobą w szachy.

Gra staje się dla nich nałogiem.  Ważniejsza jest od obrony ich władcy Wadżid Alego

uwiezionego przez Anglików do Kalkuty....

Wróg – Aggiej z hindi

Gian obudził się z pewnego snu jako wysłannik Boga, ten, kto miał wyzwolić świat z ciemności, zwalczyć głównego wroga ludzi. Kolejno rozpoznawał go w dharmie, w kapłanach hinduskich i muzułmańskich, w brytyjskim najeźdźcy, w głodzie, a więc nierówności między biednymi, a bogatymi. Walka z poszczególnymi wrogami prowadziła go wielokrotnie do więzienia.

fono24no


W ostatnim z nich czując swoją bezsilność Gian zdecydował zabić się. Przed skokiem spojrzał w taflę wody i zobaczył ostatniego swego wroga – własne oblicze. "A czy stoczyłeś już walkę z samym sobą? Ze swoim szukaniem we wszystkim łatwizny?"

 


SYNOWIE ZIEMI - Gurubaczan Singh

Monolog nauczyciela, który codziennie wędruje kilometrami ze swojej wioski do szkoły. Spotykając się z szacunkiem ludzi. Pozdrawiany sikhijskim religijnym  pozdrowieniem: "Sat Sri Akal". Nauczycielowi bardzo zależy na jednym z najzdolniejszych uczniów, Harisinhu, ale jego rodzice zdecydowali, że musi on porzucić naukę, by pracować w polu. Ojciec obawia się, że jego syn wykształciwszy się, odejdzie do miasta.


I rzeczywiście. Harisingh marzy o wyjeździe do pracy do fabryki w Lakhnau.  Tęskni za zgiełkiem miasta znudzony jednostajnością zajęć na wsi. I pewnego dnia faktycznie Harija odjeżdża, by zostać kierowcą ciężarówki w Delhi.  Ku rozpaczy ojca, który uważa, że "zapominamy, jak szanować ziemię". Nauczyciel myśli podobnie, ale gdy dostaje propozycję  dobrze płatnej posady w Delhi, też opuszcza wieś.

Po kilku latach, w czas urlopu na wsi, nauczyciel spotyka Harisinha. Wrócił on na wieś, mówiąc "Tu jestem królem, tam byłem niewolnikiem"...

 

Kryszan Czandar

1914-1977, powieściopisarz i nowelista w języku urdu (chociaż pisze też w hindi), urodził się w Lahaur, syn lekarza z Kaszmiru, kształcony na uniwersytecie pendżabskim (magister filologii angielskiej i licencjat z prawa); obok Premczanda jeden z przedstawicieli nurtu postępowego. Na jego twórczość wpływ mieli - Marks, Freud, Tagore, Premczand; zachwyt budzi w nim Czechow, Balzak, Gorki, Hemingway. Tłumaczony na wiele języków. Mieszkał w Bombaju. Autor Shakast (Defeat) o podziale Kaszmiru z 1948 roku,  i Mitti Ke Sanam o  dzieciństwie pisarza w Kaszmirze.

GRÓB – Kryszan Czandar z hindi

Do college'u w Lahore przybył nowy uczeń, najmłodszy syn rodem ze wsi, kolejne dziecko do wykształcenia. Sześciu żonatych braci było już - kto prawnikiem, kto nauczycielem czy bankierem. Kanhejalal, z duszą poety opowiedział swojemu przyjacielowi historię swej miłości. W jego wiosce żyła wydziedziczona przez rodzinę męża z majątku wdowa po braminie. Z biedy zmuszona była wędrować po domach nosząc wodę, szorując garnki. Jej piękna córka Rukman zwróciła uwagę braci Kahana, żonatych na bogatych, ale brzydkich i swarliwych kobietach. Wciąż szukali chwili sam na sam z nią, współczując poniżanym przez stryja kobietom. Kanhejalal kochał ją niemą miłością,


świadomy tego, że w jego pendżabskiej wsi nie ma miejsca na małżeństwo z miłości. A może jednak? Czy z czasem zamieni swój romantyzm na cynizm, żyjąc z goryczą losem sprzedanego w transakcji małżeńskiej przez rodziców?

 

ĆWIERĆ MILI DROGI - Kryszan Czandar

Narrator rysuje przed nami krótki odcinek przemierzanej przez niego codziennie drogi. Od dziesięciu lat chodzi nią pieszo lub przyjeżdża ją na rowerze. "Uderza w niej obojętność". Tysiące ludzi przemijają tu bez śladu.  Drodze obojętne błaganie żebraczki rozpaczającej nad głodem swych dzieci, ślepi, kalecy, pies potrącony przez wóz,


sępy na gałęziach, biały człowiek bije batem Indusa, jacyś mężczyźni idąc drogą planują zaciągnięcie się na wojnę, ucieczkę od głodu w grozę okopów, stara kobieta niosąc kosz z wysuszonym nawozem, umęczona obciążeniem nie nadąża za młodą, ślicznotki w pięknych sari zastanawiają się,  w jakim z miejsc Lahore spędzić czas - Lawrence Park, a może bazar Anarkali, po minionej nocy na poboczu leży martwy żebrak. Narratorowi coraz trudniej przemierzać tę drogę. Rośnie w nim żal i gniew....

 

RÓŻA I MIŁOŚĆ  -  Kryszan Czandar

Róża i miłość - Gul i Mehr to imiona chłopca i dziewczyny z sąsiednich wsi. Spotkali się na brzegu morza, tuż przed powrotem łodzi z rybami.


Jeszcze obcy sobie, a już urzeczeni sobą. Ale ona miała już narzeczonego, rybaka Abdula...

 

DLACZEGO BÓSTWA SĄ NIEME – Kryszan Chandar z hindi

Za czasów gdy ludzie i bogowie żyli ze sobą w dużej zażyłości w zamian za ofiarę z kwiatów i słodyczy bóstwa pocieszały i doradzały ludziom. I tak w pobliżu Hoszjapur ulubionym bóstwem pewnego biednego ale uczciwego chłopa było nasmarowane czerwienią minii bóstwo Godź Godź. To od niego chłop, który stracił zbiory pożarte przez plagę szarańczy usłyszał, że przecież w przyszłym roku znowu mu pola  obrodzą, a gdy w przyszłym roku jego pola zalała powódź i ryżu nie można było sadzić bóstwo pocieszyło go perspektywą siania kukurydzy. Gdy cholera zabrała dzieci, chłopa usłyszał od bóstwa, że żona może mu urodzić następne, a gdy śmierć zabrała żonę, że może ją zastąpić inną kobietą. Tego już chłopu było za dużo. Rzucił się pięściami na bóstwo. Odtąd bóstwa zaklęte w kamień zamilkły



nie prowokując ludzi swoimi radami i pocieszeniami.


Dżajaśankar Prasad (Jaishankar Prasad)

jedna z najbardziej znanych postaci w literaturze  w języku hindi. Urodził się (w 1889 roku) i zmarł (w 1937 roku, mając 47 lat) w Waranasi. Jego ojciec był sprzedawcą tytoniu. Po jego przedwczesnej śmierci rodzina popadła w trudności finansowe. D. Prasad musiał opuścić szkołę. Dalej kontynuował naukę sam. Odkrywając Wedy. Zafascynowany językami. Najpierw pisał pod wpływem dramatów sanskryckich, potem perskich i bengalskich. 

MADHUA - Dżajaśankar Prasad

Wiejski pijaczyna zarabia na butelkę  opowiadając ludziom historie. Zarobiwszy nie dojada, woli zapomnieć o swoim życiu pijąc. Pewnego razu jednak spotyka głodniejszego od siebie, małego sierotę Madhuę.  Płacz bezdomnego chłopca wzrusza go.


Wydaje na słodycze dla niego zarobioną opowieściami rupię. Pozwala mu przespać się w swojej izbie. Rano staje przed wyborem: wyrzucić chłopca, czy  czując się komuś potrzebnym wrócić do zarabiania pieniędzy ostrzeniem noży?


 

 


Ilachandra Joshi
1902- 1982, autor pierwszych powieści psychologicznych w hindi, najbardziej znana powieść - Jahaaj Kaa Pannchhi. Inne - Lazzaa, Sanyaasee, Preit Aur Chhayaa, Nirvaasit, Lajja (sfilmowane?)



DWAJ PRZYAJCIELE CZYLI NIEOCZEKIWANY EPILOG - Ilaczandr Dżosi / Joshi

1944 rok. Trwa wojna, w której Wielka Brytania używa też w walce indyjskich żolnierzy.

Siwadajal Kapur z Illahabadu pisze list do latami niewidzianego przyjaciela z czasów dzieciństwa i studiów w Waranasi, przypominając mu jego propozycję sprzed lat, by w przyszłości połączyć małżeństwem swoje dzieci. Niestety syn przyjaciela z Lakhnau, Narendra zakochał się już w koleżance ze studiów i absolutnie nie zgadza się na aranżowane przez rodziców małżeństwo. Siwadjal jest oburzony, uważa, że zajmujący dużo wyższe stanowisko Kanta wykręca się od obietnicy. Nie wierzy, że wychował on syna na nieposłusznego jego woli człowieka. Wkrótce potem jednak żali się w liście przyjacielowi, że jego córka Lakszmi, dowiedziawszy się o aranżowaniu jej przez ojca małżeństwa z obcym, uciekła z ukochanym. Od Kanty przychodzi zaskakująca odpowiedź....

 

Jainendra Kumar

urodził się w 1905 roku w miasteczku Kauriaganj w Uttar Pradesh, wpierwszych latach życia  kształcony w załozonym przez wuja Rishabh Bhrahmacharyashram w Hastinapur /dziś jego imienia. Nastepnie kształcony w Banaras Hindu Universitety w Waranasi

, który opuścił przyłaczajac się do zainicjowanego przez Gandhiego ruchu nieposłuszeństwa obywatelskiego, bojkotu instytucji okupanta brytyjskiego. Po  niepowodzeniu w biznesie w Kalkucie w 1926 zaczął pisać, w 1930 publikować. Ściśle związany z indysjkim ruchem wyzwolenia, a także z takimi postaciami indii jak  z Gandhi, Tagore i Vinoba Bhave. Wraz ze sławnym pisarzem indyjskim Premczandem założył w Lahore Hindustani Sabhaa, którego członkiem był m.in. trzeci prezydent Indii dr Zakir Hussain. Pisał w hindi. Zmarł w 1988.

 


TAKI JUŻ LOS – Dżainendr Kumar z hindi

Nainital, w niedaleko stolicy Uttar Pradesh, Lakhnau. Dwóch przyjaciół spacerując z przyjemnością obserwuje Indusów i Brytyjczyków zażywających wypoczynku nad jeziorem.

Zasiedziawszy się na ławce zaczynają już odczuwać coraz dotkliwiej chłód wieczora. Już decydują się wracać do ciepłych łóżek w hotelu, gdy na ulicy pojawia się dziesiecioletni chłopiec, obdarty, półgoły. Uciekł z wioski, z domu pełnego głodu i złorzeczeń szukać chleba w mieście.

Przyjaciołom zrobiło się szkoda dziecka. W kieszeniach jednak nie mają drobnych, a banknotu szkoda im się pozbyć. Umówiają się z chłopcem, że przyjdzie jutro pod ich hotel, a oni spróbują mu pomóc. Następnego dnia chłopiec się jednak nie przychodzi, a w lokalnej gazecie wkrótce pojawia się informacja o zamarzniętym nocą z zimna bezdomnym dziecku.


 

Usha Priyamvada/Usha Saksena-Nilsson

urodziła się w Kanpur w rodzinie z tradycjami walki wyzwoleńczej przeciwko okupacji brytyjskiej. Dyplom uniwersytetu w Allahabadzie uzyskała z literatury angielskiej. Od 1960 roku publikuje powieści i opowiadania,  w świecie mało znane z powodu używania hindi języka. Pisze przeważnie o konfrontacji indysjkiej i amerykańskiej kultury, nierzadko o związkach pozamałzeńskich. Wykłada /ła? od 1970 na wydziale South Asian Studies w  University of Wisconsin, Madison.

POWRÓT – Usza Prijamwada – z hindi

Gandżathar po trzydziestu pięciu latach pracy poza domem, poszedłszy na emeryturę zdecydował sie wrócić do wytęknionego domu. Latami pracował daleko wysyłając rodzinie pieniądze, brakowało mu troskliwosci żony, śmiechu dzieci, które w między czasie na tyle wyrosły, że Gandżathar ożenił już starszego syna Amara, wyprawił wesele córce Kanti i kształcił dwoje młodszych dzieci. Teraz wyjeżdża porzucając służbowy pokoik, swoje przyzwyczajenia, miejsce wśród ludzi, ktorych smuci ich odjazd. W domu okazuje się, że Gandżathar  w czas swojej nieobecności stał się nikomu niepotrzebny, nie ma dla niego miejsca, nikogo nie szanuje, dzieci sobie z niego żartują lekceważąc go, żona zrzędzi. Pewnego dnia Gandżathar podejmuje decyzję.....


Mannu Bhandari


urodziła się w 1931, jej nabardziej znane powieści - Aapka Banti' i  'Mahabhoj'. Żona znanego pisarza Rajendry Yadva, z którym razem napisali Ek Inch Muskaan (A Little Smile). Film  Rajnigandha (1974),  wg jej powieści Yahi Sach Hai

ZEPSUTE PEINIĄDZE

Grupa uczennic zwiedza mennicę. Kierujący nią pan Khana oprowadza je tłumacząc zasady produkcji rupii,


pusząc się oczarowany ich młodością, urodą. Pojawia się chłopiec z tacą zepsutych pieniędzy. To monety, które z powodu defektu nie nadają się do użytku i powinnybyć wycofane. Dziewczyny wchodzą na salę, w ktorej robotnicy pracują w trudnym do wytrzymania żarze, przy ogromnych piecach do wypalania. Uczennice są przerażone. Warunki pracy grożą tu nieszczęściem. I rzeczywiście pan Khana mówi o tym, że dwa tygodnie jeden z robotników stracił tu nogi. Za chwilę zjawia się rozpaczając jego żona przy uczennicach błagając o miejsce pracy dla poszkodowanego męża. Choć przy selekcjonowaniu zepsutych pieniędzy. Daremnie...